Thánh Gio-an Tẩy
Giả
Thánh Gio-an Tẩy Giả là một nhà giảng thuyết người Do-thái. Tin Mừng theo Thánh Lu-ca cho biết, Ngài là con của tư tế Da-ca-ri-a, thuộc nhóm A-vi-a, dòng tộc A-ha-ron, và chào đời tại vùng Judea, Do-thái, chỉ trước Chúa Giê-su chừng sáu tháng (xc. Lc 1,5-36; 1,39-80). Khoảng năm 28 sau Chúa Ki-tô, Thánh Gio-an đã xuất hiện công khai tại Galilea và tại Judea để rao giảng và mời gọi người ta thống hối. Bên cạnh việc rao giảng sám hối, Ngài còn cử hành nghi thức Thanh Tẩy cho tất cả những ai đến với Ngài, bằng cách dìm họ xuống nước. Vì thế, Thánh Nhân được gọi là Gio-an Tẩy Giả. Thánh Nhân hoạt động trong cả vùng Do-thái lẫn Palestina, và cũng đã có nhiều người nhận mình là môn sinh của Ngài. Lịch sử tính của Ngài đã được xác nhận bởi sử gia người Do-thái Flavius Josephus.
Các
Ki-tô hữu nguyên thủy đã trình bày Thánh Gio-an Tẩy Giả như là vị Ngôn Sứ cuối
cùng của Cựu Ước, và là người dọn đường cho Chúa Giê-su Ki-tô. Vì thế, Ngài
cũng còn được gọi là Gio-an Tiền Hô, tức vị tiền trạm của Chúa Ki-tô. Thánh
Nhân không chỉ được tôn kính bởi Giáo hội Công giáo, nhưng còn được tôn kính bởi
nhiều Giáo hội khác. Người Hồi giáo coi Thánh Gio-an Tẩy Giả là một trong ba vị
Ngôn Sứ cuối cùng, trước Chúa Giê-su và Mohammmed.
1.Các nguồn tài liệu xưa nhất về Thánh Gio-an Tẩy Giả:
Các
nguồn tài liệu xưa nhất cung cấp thông tin về Thánh Gio-an Tẩy Giả, đó là 4 cuốn
Tin Mừng của Tân Ước, sách Công Vụ Tông Đồ của Lu-ca, và chương XVIII 5, 2
trong tác phẩm Antiquitates Judaicae của sử gia người Do-thái Flavius Josephus.
Các nguồn tài liệu này trình bày về Thánh Gio-an theo những cách thức rất khác
biệt, tùy theo quan điểm của mỗi tác giả.
Theo
Mc 1,2-15, Thánh Gio-an xuất hiện với tư cách là người tiền trạm cũng như là
người dọn đường cho Chúa Giê-su.
Theo
Mt 3,7tt và Lc 3,7-9, Thánh Gio-an xuất hiện với tư cách là nhà rao giảng sám hối.
Lc
1,5 – 2,29 đã trình bày một cách song song các biến cố trước hai cuộc sinh nhật
của Thánh Gio-an Tẩy Giả lẫn của Chúa Giê-su. Cuộc sinh nhật của hai vị đều được
công bố bởi một Thiên Thần; và cả hai vị đều được công bố như là những người được
Thiên Chúa tuyển chọn và sai đi để giải phóng toàn bộ dân Israel một cách chung
cuộc. Nhưng những sự kiện liên quan đến Chúa Giê-su thì được trình bày là trổi
vượt hơn hẳn so với những sự kiện liên quan đến Thánh Gio-an Tẩy Giả.
Theo
Ga 1,7-18.19-36, nói chung Thánh Gio-an xuất hiện như là vị chứng nhân đầu tiên
và quan trọng nhất của Chúa Giê-su – Ngôi Lời trở thành xác phàm.
Trong
tác phẩm của sử gia Flavius Josephus, Thánh Gio-an xuất hiện như một mẫu gương
về đời sống khổ hạnh. Ông tuân giữ các mệnh lệnh của Kinh Tora dành cho một người
Nasir, và là người chỉ cho người Do-thái cách thức thực hành nghi thức Thanh Tẩy.
2.Sinh nhật và thời niên thiếu của Thánh Gio-an:
Những
trình thuật về cuộc sinh nhật và về thời niên thiếu của Thánh Gio-an Tẩy Giả được
tìm thấy trong chương 1 và chương 2 của Tin Mừng theo thánh Lu-ca không có trọng
lượng lớn xét về khía cạnh sử tính. Một số chuyên gia giả định rằng, đó là những
truyền thuyết xuất phát từ giới những người tôn sùng Thánh Gio-an Tẩy Giả. Những
người này muốn đặt tầm quan trọng của Thánh Nhân vào trong những biến cố xung
quanh cuộc sinh nhật và thời niên thiếu của Ngài, cũng như muốn minh họa tầm
quan trọng của Ngài bằng cách sử dụng các mô-típ của Cựu Ước để tô điểm thêm.
Tuy nhiên, đối với một sự tái hiện lịch sử, những bản văn của Thánh Lu-ca vẫ có
những giá trị hiển nhiên của chúng, tuyệt nhiên không bị coi là vô bổ. Có lẽ Thánh
Gio-an xuất thân từ giới tư tế. Theo cách trình bày của Tin Mừng theo Thánh
Lu-ca, Ngài là con trai của tư tế Da-ca-ri-a, thuộc nhóm A-vi-a, cũng như là
con của bà Elisabeth, thuộc dòng tộc A-ha-rôn (xc. Lc 1,5tt). Vì nhóm A-vi-a là
một trong 24 nhóm tư tế không có tầm quan trọng (1 Sbn 24,19tt), nên những gì
được công bố về Gio-an Tẩy Giả trong Tin Mừng theo thánh Lu-ca xem ra rất đáng
tin cậy. Theo Lc 1,5tt, Thánh Gio-an được sinh ra „dưới thời vua Hê-rô-đê, vua Giu-đa“. Vị vua này cai trị dân Do-thái
từ năm 38 trước Chúa Ki-tô cho tới năm thứ 5 trước Chúa Ki-tô. Trong Lc 1,39, độc
giả biết được nơi ở của bà Elisabeth: „Một
thành miền núi thuộc chi tộc Giu-đa“. Dựa vào Lc 1,80: „Cậu sống trong
hoang địa cho đến ngày ra mắt dân Is-ra-el“, nhiều người đã suy đoán về một thời
gian cư trú của Gio-an lúc còn trẻ tại Qumran. Tuy nhiên, những suy đoán này
không thể tự xác nhận về khía cạnh sử tính. Thực ra Lc 1,80 chỉ có ý trình bày
Gio-an như là một vị Ngôn Sứ đã từng cư ngụ và hoạt động tại sa mạc trong một
thời gian trước khi Ngài được kêu gọi thực thi sứ vụ.
3.Thời gian và nơi hoạt động:
Theo
cách trình bày của Tin Mừng Lu-ca, hoạt động công khai của thánh Gio-an bắt đầu
vào „năm thứ mười lăm dưới triều hoàng đế
Ti-bê-ri-ô“ (Lc 3,1tt), tức vào khoảng từ năm 26 tới năm 29 sau Chúa Ki-tô.
Còn về nơi hoạt động của Thánh Gio-an thì có nhiều công bố khác nhau. Theo Mc
1,3-5 thì Gio-an hoạt động tại sa mạc Jordan. Nhưng theo Mt 3,1tt thì Gio-an lại
hoạt động tại sa mạc Judea. Còn theo Ga 1,28 và 10,40, thì Gio-an hoạt động tại
Bê-ta-ni-a, phía bên kia sông Gio-đan; hay theo Ga 3,23 thì Gio-an lại hoạt động
tại Ê-nôm, gần Sa-lêm. Có lẽ lý chứng cho rằng, Gio-an hoạt động ở phía Đông bờ
sông Gio-đan là có lý hơn cả, vì Hê-rô-đê An-ti-pas – người đã ra lệnh tống
giam Gio-an vì bị Ngài chỉ trích cách dữ dội về lối sống – chỉ có quyền trên
khu vực đó (xc. Mc 6,17–29; Jos Ant XVIII 5,2); truyền thống Cựu Ước xem ra
cũng có vẻ ủng hộ việc Gio-an hoạt động tại bờ Đông sông Gio-đan (xc. Gs 3 và
4; 2 V 2,1–18). Chỉ nhiều thế kỷ sau, nơi làm Phép Rửa của Gio-an mới được xác
định là thuộc bờ Tây sông Gio-đan; bằng chứng sớm nhất của truyền thống cho rằng,
Gio-an hoạt động tại bờ Tây sông Gio-đan, chính là bức tranh khảm nổi tiếng của
Madaba (tk 6), nó được coi là bức bản đồ cổ nhất của Palestina.
4.Hoạt động công khai và bị hành quyết:
a.Hoạt động công
khai:
Khoảng
từ năm 26 tới năm 30 sau Chúa Ki-tô, Thánh Gio-an Tẩy Giả đã bắt đầu những hoạt
động công khai của mình. Khu vực hoạt động chính của Ngài là vùng Pê-rê hồi đó,
tức bờ bên kia sông Gio-đan, nằm đối diện với Giê-ri-cô. Ngài thực hiện một cuộc
sống đề cao sự khổ hạnh. Theo Mc 1,6tt, Thánh Gio-an chỉ sống bằng châu chấu và
mật ong rừng; còn theo Mt 11,18 thì Thánh Nhân không ăn và cũng chẳng uống gì cả.
Thánh Nhân giảng dậy theo phong cách của các Ngôn Sứ Cựu Ước, và làm Phép Rửa.
Trong các bài giảng của mình, Thánh Nhân kêu gọi người ta sám hối, và công bố
cho mọi người biết rằng, Triều Đại Thiên Chúa đang đến gần, cũng như công bố „một Đấng Quyền Thế hơn“ sẽ đến để thực
hiện cuộc phán xét cuối cùng (xc. Mt 3,1-12< Lc 3,4-17). Vì thế, trong Ki-tô
giới, Ngài được coi là người dọn đường trực tiếp cho cuộc xuất hiện của Đấng
Messias, và được ví như Ngôn Sứ Ê-li-a.
Những
người đến với Gio-an Tẩy Giả khá đông, trong đó cũng có cả Chúa Giê-su thành
Nazareth. Chính Ngài đã để cho ông thực hiện Phép Rửa cho mình (Mt 3,13-15). Với
sứ điệp về ngày phán xét do các Ngài loan báo, cả Chúa Giê-su lẫn Gio-an tẩy Giả
đều thuộc về truyền thống Ngôn Sứ của Israel, và đứng ngoài các nhóm Do-thái
khác trong thời các Ngài. Những nhóm đó không nhìn nhận Phép Rửa. Có vẻ như
chính Chúa Giê-su, sau khi được Gio-an làm Phép Rửa cho, cũng thực hiện nghi thức
này cho những người khác với sự tán thành của Gio-an (xc. Ga 3,25-36). Trong
các câu chuyện sau này, người ta lại thấy các môn đệ của Gio-an dưới danh xưng
Man-đê. Một phần trong số các môn đệ của Thánh Gio-an đã trở thành môn đệ của
Chúa Giê-su sau khi Thánh Nhân bị giết (xc. Cv 19,1-7).
Một
số người lính Do-thái phục vụ trong triều đình vua Hê-rô-đê đã đến với Thánh Gio-an
và hỏi Ngài rằng: Chúng tôi phải làm gì? Thánh Nhân trả lời: „Chớ
hà hiếp ai, cũng đừng tống tiền người ta, hãy an phận với số lương của mình“
(Lc 3,14). Nhiều trong số những người lính này đã trở thành môn đệ của Thánh Gio-an.
b.Hê-rô-đê
Antipas và Aretas
Vua
Hê-rô-đê Antipas đã kết hôn với bà Phasaelis, công chúa của vua Aretas, nước
Nabate. Sau này ông còn kết hôn với bà Herodias, vợ của Herode Boethos, tức người
anh cùng cha khác mẹ với ông, mà Tân Ước gọi là „Philippus“ (có lẽ là một biệt
danh). Theo sử gia Flavius Josephus thuật lại trong Jüd. Alt. XVIII,5,1-2, thì Hê-rô-đê
Antipas đã có nhiều căng thẳng với bà vợ đầu của mình, tức bà Phasaelis. Vì thế
bà này đã dời nơi ở tới Machaerus, tức một pháo đài biên phòng của Antipas tại
Biển Chết. Và từ đó, bà trốn về nhà thân phụ của mình. Mối tương quan giữa
Hê-rô-đê Antipas và Aretas đã sẵn bị ảnh hưởng xấu bởi những tranh chấp về lãnh
thổ, nên cuộc hôn nhân của Hê-rô-đê với Herodias càng gây thêm tổn thương cho
Aretas. Và vì thế, một cuộc xung đột vũ trang đã không thể tránh khỏi.
c.Thánh Gio-an bị
bắt giam:
Theo
các sách Tin Mừng, Thánh Gio-an Tẩy Giả đã bị tống ngục chỉ một thời gian ngắn
sau khi Ngài đã làm Phép Rửa cho Chúa Giê-su, có nghĩa là sau khi Chúa Giê-su bắt
đầu hoạt động công khai (Mt 4,12; Mc 1,14; Lc 3,19-20). Sở dĩ Ngài bị tống ngục,
là vì – theo các sách Tin Mừng – Ngài đã chỉ trích Hê-rô-đê Antipas về việc đã
cưới người vợ của anh trai ông ta (xc. Mt 14,4; Lc 3,19). Nhưng theo sử gia
Flavius Josephus thì nguyên nhân nằm ở chỗ là, Hê-rô-đê lo sợ trước „uy tín của người mà lời khuyên của người ấy
có vẻ như rất được nhiều người nghe theo, nên có thể vì ông ta mà dân chúng sẽ
thực hiện một cuộc nổi dậy“ (Ant. Jud. 18,5,2). Hê-rô-đê đã nhốt Thánh Gio-an
Tẩy Giả trong pháo đài Machaerus nằm bên
bờ Biển Chết. Sau một thời gian tù đầy lâu dài, Thánh Gio-an đã bị Hê-rô-đê
hành quyết trong lúc Chúa Giê-su còn sinh thời (xc. Mt 14,6-12; Mc 6,21-29).
Nhiều sử gia cho rằng, Thánh Gio-an đã bị nhốt tù vào khoảng những năm từ 28 tới
31 sau Chúa Ki-tô, và bị hành quyết vào khoảng những năm từ 28 tới 32. Giống
như các tác giả Tin Mừng, sử gia Flavius Josephus kể lại rằng, Hê-rô-đê Antipas
đã ly dị vợ của mình để cưới người vợ của anh trai ông ta, nhưng người vợ bị ly
dị đã trốn về được với thân phụ mình, tức vua Aretas của Nabate. Vì sự nhục nhã
của con gái mình, và cũng vì đang có sẵn những tranh chấp về lãnh thổ, nên
Aretas đã phát động một cuộc chiến để chống lại Hê-rô-đê sau khi thủ hiến
Philippus qua đời (vào khoảng năm 33 hoặc 34 sau Chúa Ki-tô). Trong cuộc chiến
này, quân đội của Hê-rô-đê đã bị thua trận, và người Do-thái coi cuộc thua trận
này là một hình phạt của Thiên Chúa giáng trên Hê-rô-đê vì đã dám hành quyết
Gio-an Tẩy Giả. Như vậy, lý do Thánh Gio-an bị tống ngục và bị chém đầu vì dám
chỉ trích vua Hê-rô-đê về lối sống vô luân của ông ta, như các sách Tin Mừng
đưa ra, xem ra có vẻ hợp lý hơn.
d.Thánh Gio-an bị
hành quyết:
Theo
Mc 6,17-29 và Mt 14,3-12, sở dĩ Thánh Gio-an đã bị chém đầu là vì cô con gái của
Herodias – vợ vua Hê-rô-đê – muốn có được cái đầu của Ngài như là phần thưởng
do cô đã trình diễn một điệu nhảy khiến cả vua Hê-rô-đê lẫn toàn bộ triều đình
lấy làm mãn nhãn. Cô ta đã được đáp ứng ngay lập tức, vì trước đó, vua Hê-rô-đê
đã thề nguyền trước bá quan văn võ rằng, sẽ tặng cho cô bất cứ điều gì cô muốn,
dù là một nửa quốc gia. Các sách Tin Mừng không nhắc tới tên của cô gái nhảy
này, nhưng sử gia Flavius Josephus cho biết, cô ta có tên là Salome (Jüd. Alt.
XVIII 5,4), nhưng ông lại không cho biết, Thánh Gio-an đã bị hành quyết vào dịp
cụ thể nào. Về phía mình, dù cho biết Thánh Gio-an bị trảm quyết vào dịp nào,
nhưng các sách Tin Mừng đã không nhắc tới địa điểm Thánh Nhân bị trảm quyết, mà
chỉ nói một cách chung chung rằng, viên thị vệ đã đi vào ngục và chặt đầu Ngài ở
đó. Còn theo Josephus, cuộc hành quyết đã diễn ra tại pháo đài Machaerus nằm
bên bờ Biển Chết. Đó là pháo đài biên phòng nằm tại biên giới giữa lãnh thổ của
Antipas và lãnh thổ Aretas (Jüd. Alt. XVIII 5,2). Các sách Tin Mừng cho biết rằng,
cuộc hành quyết Thánh Gio-an Tẩy Giả đã diễn ra nhân dịp mừng sinh nhật của vua
Hê-rô-đê Antipas, vào khoảng năm 28/29 hoặc năm 31/32. Tuy nhiên, ngày sinh nhật
của ông ta là ngày nào thì cho tới tận ngày nay, cũng vẫn chưa ai biết. Giáo hội
cử hành Lễ Kính Nhớ „Cuộc trảm quyết của Thánh Gio-an Tẩy Giả“ vào ngày 29
tháng 08. Tuy nhiên, không rõ ngày này nên tương ứng với ngày chết có tính lịch
sử của Thánh Gio-an Tẩy Giả hay tương ứng với ngày cung hiến Vương Cung Thánh
Đường Thánh Gio-an Tẩy Giả theo lối kiến trúc Byzantin tại Samaria, mà trong
ngôi Thánh Đường này được cho là có ngôi mộ của Thánh Nhân.
5.Việc tôn kính Thánh Gio-an Tẩy Giả:
Thánh
Gio-an Tẩy Giả được coi là một trong những vị Thánh có tầm quan trọng nhất
trong cả Giáo hội Công giáo lẫn Chính Thống giáo. Ngài cũng được coi là vị Ngôn
Sứ cuối cùng cũng như là vị Ngôn Sứ lớn nhất của Cựu Ước. Bên cạnh đó, Ngài còn
được coi là người dọn đường cho Chúa Giê-su và là mẫu gương của những người sống
đời khổ hạnh. Mỗi khi Mùa Vọng đến, hình ảnh Thánh Nhân lại được làm nổi bật một
cách đặc biệt bởi các bản văn Phụng Vụ.
6.Đại Lễ kính Thánh Gio-an Tẩy Giả:
Đại
Lễ mừng Sinh Nhật Thánh Gio-an Tẩy Giả được cử hành vào ngày 24 tháng 06. Đây
là Đại Lễ được cử hành trong hầu hết các Giáo hội Ki-tô, chứ không phải chỉ
riêng Giáo hội Công giáo. Ngoài Chúa Giê-su và Đức Mẹ ra, Thánh Gio-an là vị
Thánh duy nhất được Giáo hội Công giáo cử hành ngày Sinh Nhật với bậc Lễ Trọng.
Sở dĩ Giáo hội mừng Lễ Sinh Nhật Thánh Gio-an vào ngày 24 tháng 06, là vì, Lễ
Sinh Nhật của Chúa Giê-su được cử hành vào ngày 25 tháng 12, mà theo Tin Mừng
Lu-ca, Thánh Nhân lớn tuổi hơn Chúa Giê-su đúng sáu tháng.
Ngày
kính Thánh Gio-an bị trảm quyết cũng nằm trong lịch cố định của hầu hết các
Giáo hội Ki-tô. Nhưng ngày Lễ này có tầm quan trọng ít hơn so với ngày Lễ Sinh
Nhật của Ngài. Giáo hội Công giáo cử hành Lễ Kính Nhớ cuộc trảm quyết của Thánh
Gio-an Tẩy Giả ở bậc Lễ Nhớ buộc vào ngày 29 tháng 08.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét