HƯỚNG DẪN PHỤNG VỤ TUẦN THÁNH Tại Giáo Xứ

HƯỚNG DẪN PHỤNG VỤ TUẦN THÁNH Tại Giáo Xứ

GIÁO XỨ NGẠN SƠN

—U–

HƯỚNG DẪN

PHỤNG VỤ TUẦN THÁNH

Tại Giáo Xứ

Tuần thánh từ 09-16/4/2017

LỜI NGỎ

 1. Mầu Nhiệm Vượt Qua là đỉnh cao và trung tâm của lịch sử cứu độ, của cuộc đời Đức Kitô. Đó là Mầu Nhiệm mạc khải tột đỉnh tình yêu của Thiên Chúa, là nguồn mạch của ơn cứu độ, là khuôn mẫu của đời sống Kitô hữu. 

2. Giáo Hội cử hành Mầu nhiệm Vượt Qua trong mỗi thánh lễ, đặc biệt trong thánh lễ Chúa Nhật hằng tuần và tột đỉnh vào Tam Nhật Vượt Qua hằng năm.

3. Mầu Nhiệm Vượt Qua là mầu nhiệm Tình Yêu, Ánh Sáng và Ân Sủng. Dân Kitô giáo đi vào cử hành Tuần Thánh để chiêm ngắm Tình Yêu Thiên Chúa, nhận lấy Ánh Sáng soi dẫn đời sống và đón nhận Ân Sủng thần linh của Đấng Phục Sinh để đổi mới đời sống theo khuôn mẫu của Mầu Nhiệm Vượt Qua.

4. Bản Hướng Dẫn Nghi Thức Tuần Thánh luôn có hai phần: phần trình bày ý nghĩa và phần hướng dẫn lễ nghi, để:

- Các Linh mục có thể dùng các gợi ý để hướng dẫn dân Chúa tham dự vào Phụng Vụ Tuần Thánh cách ý thức, đạo đức và hữu hiệu hơn.

- Người dẫn lễ, trưởng nghi, ca trưởng… thực hiện phận vụ mình cách thích đáng, giúp cử hành phụng vụ diễn ra cách sốt sắng, hầu mang lại nhiều lợi ích thiêng liêng cho dân Chúa.

CHÚA NHẬT LỄ LÁ

TƯỞNG NIỆM CUỘC THƯƠNG KHÓ CỦA CHÚA

NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT TRƯỚC

1. Ý nghĩa Chúa Nhật Lễ Lá

“Tuần Thánh khởi đầu bằng ‘Chúa Nhật Lễ Lá, cũng là Chúa Nhật Thương Khó của Chúa’, kết hợp loan báo Đức Kitô – Vua khải hoàn - và cuộc Khổ Nạn của Ngài.” [1]

Hôm nay, Hội Thánh tưởng niệm biến cố Chúa Giêsu vào thành Giêrusalem để hoàn tất mầu nhiệm Vượt Qua của Ngài.

Lời của tiên tri Giacaria: “Hãy bảo thiếu nữ Sion: Kìa Đức Vua của ngươi đang đến với ngươi, hiền hậu ngồi trên lưng lừa…”[2] đã được thực hiện nơi Chúa Giêsu là Vua hòa bình, khiêm nhường, Vua của những người nghèo hèn. Hình ảnh của Salomon được đưa xuống Ghikhôn trên con la cái theo lệnh của vua Đavit để được xức dầu phong vương.[3] Việc trải áo đã có truyền thống trong Israel khi Giêhu lên ngôi[4].

Vì vậy, hành động của Chúa Giêsu vừa biểu trưng Ngài là Vua đích thực thuộc dòng tộc Đavit, vừa là niềm hy vọng về Đấng Mêsia mà dân chúng mượn Thánh Vịnh 118 nói lên: “Hosana! Chúc tụng Đấng ngự đến nhân Danh Chúa! Chúc tụng triều đại đang tới, triều đại vua Đavit tổ phụ chúng ta. Hosana trên các tầng trời.”[5]

Hình ảnh Chúa Giêsu đi vào Giêrusalem như việc Ngài đòi lại quyền làm Vua của Ngài trên nhân loại từ tay của thế gian, của sự dữ và thần chết; thiết lập một Vương Quốc mới, Vương Quốc của Thiên Chúa.[6] Vương Quốc được Đức Kitô thiết lập qua Thập Giá mà quyền năng của Ngài được thể hiện bằng tình yêu, sự thứ tha và lòng thương xót. Đức Kitô hoàn toàn tự hiến đến cùng qua Cái Chết, để rồi bằng sự Phục Sinh, Ngài có thể thuộc về tất cả mọi người và hiện diện cho tất cả mọi người, nên vương quyền của Ngài mang tính phổ quát, quyền năng cứu độ của Ngài mang đến an bình, sự sống và vinh quang bất diệt. [7] 

2. Những chuẩn bị cần thiết:

1. Gần Bàn Thờ chính: bình để cắm lá sau khi Kiệu Lá.

2. Tòa giảng: có thêm hai giá sách hai bên nếu có thêm hai Tác viên đọc Bài Thương Khó.

Nơi Làm Phép lá:

-       Bình Nước Thánh.

-       Thánh giá (không phủ khăn) có gắn những cành lá để dẫn đầu đoàn rước.

-       Đèn, hương lửa.

LỜI DẪN

Kính thưa Cộng đoàn Phụng vụ,

Hôm nay, cùng với Giáo Hội, chúng ta bước vào Tuần Thánh. Phụng vụ Chúa Nhật Lễ Lá hôm nay gồm hai phần:

Phần thứ nhất là Nghi thức Làm Phép Lá và Kiệu Lá để tưởng niệm biến cố Chúa Giêsu tiến vào Giêrusalem, hoàn tất mầu nhiệm Vượt Qua của Ngài. Khi thực hiện lại biến cố này cách khải hoàn, chúng ta tuyên xưng Đức Kitô là Vua của toàn thể vũ trụ và của chính cuộc đời chúng ta. Nhờ mầu nhiệm Vượt Qua, Đức Kitô đã chết để tiêu diệt cái chết nơi chúng ta và đã sống lại để ban cho chúng ta sự sống mới.

Phần thứ hai là Thánh lễ với Bài Thương Khó gợi lên các cực hình Chúa Giêsu phải chịu, có mục đích mời gọi chúng ta tưởng nghĩ đến quyền năng, tình thương cứu độ và sự hiện diện của Ngài giữa chúng ta.

Vì thế, cử hành phụng vụ hôm nay vừa tung hô Đức Kitô khải hoàn, vừa mời gọi chúng ta can đảm bước theo Chúa trên con đường Thập giá của Người.

Mầu nhiệm Thánh Thể là đỉnh cao của cử hành hôm nay. Trong Bí tích Thánh Thể, chúng ta chào đón Chúa Giêsu như Đấng đang đến, đang bước vào giữa cộng đoàn để dẫn chúng ta tới Thành Đô vĩnh cửu. Nhưng Chúa cũng là Đấng mà chúng ta đang đợi chờ Ngài lại đến để đưa chúng ta vào vinh quang ngày sau hết.

Xin Mẹ Maria đồng hành với chúng ta trong Tuần Thánh này, để khi cử hành Mầu Nhiệm Vượt Qua với trọn đức tin và lòng mến, chúng ta cảm nếm sâu xa tình yêu Thiên Chúa, và được đổ đầy ân sủng có sức canh tân đời sống đức tin của chúng ta. Kính mời cộng đoàn đứng.  

I. NGHI THỨC TƯỞNG NIỆM CHÚA VÀO GIÊRUSALEM

• Các Giáo xứ trong Giáo Phận thường không cử hành Hình thức thứ nhất: Rước Kiệu[8], mà cử hành Hình thức thứ hai: Nghi thức Nhập Lễ trọng thể.
• Nghi thức Nhập Lễ trọng thể được phép lặp lại trước một hoặc hai thánh lễ khác.
• Phát lá cho các tín hữu đang hiện diện trước khi cử hành, để họ cầm trong tay. Lá đã làm phép thường được các tín hữu đem về gia đình để nhắc nhở Đức Kitô vinh thắng[9].
• Khi chủ sự mặc lễ phục hoặc tiến ra vị trí cử hành thì ca đoàn hát Điệp ca: Mt 21,9.

1. Dấu Thánh Giá & Lời chào cộng đoàn

2.  Lời mời gọi & Lời Nguyện Làm Phép Lá

·         Thinh lặng rảy nước thánh trên lá.

3. Tin Mừng: Mt 21,1-11 (Năm A)

·        Sau bài Tin Mừng, linh mục có thể giảng vắn tắt.

4. Đoàn Rước

 Linh mục khuyến khích giáo dân rồi bắt đầu đoàn rước theo thứ tự như sau:

1/ Hương lửa

2/ Thánh giá (có trang trí cành lá), đèn hầu

3/ Linh mục

(Phó tế)

4/ Giúp lễ

5/ Đại diện giáo dân

·         Trong lúc đoàn rước tiến về cung thánh, thì ca đoàn hát xướng đáp như luật chữ đỏ chỉ.

·         Tiến tới Bàn thờ, linh mục hôn bàn thờ rồi đọc Lời Nguyện Nhập Lễ.

5. Lời Nguyện Nhập Lễ

II. PHỤNG VỤ LỜI CHÚA

1. Bài đọc I:                                                    Is 50,4-7

 Lời dẫn: Tiên tri Isaia mô tả người tôi tớ đau khổ của Thiên Chúa, tuy bị nhục mạ nhưng vẫn hiên ngang can đảm chấp nhận. Đó là lời tiên báo về Đức Kitô và cuộc Thương Khó của Người.

2. Đáp ca:                  Tv 21,8-9;17-18a.19-20, 23-24

3. Bài đọc II:                                                 Pl 2,6-11

 Lời dẫn: Mầu nhiệm Cứu Độ được thực hiện nơi Đức Kitô, Đấng tự hạ và vâng phục Thiên Chúa cho đến chết trên Thập Giá. Ngài trở nên gương mẫu cho tất cả những ai tin và bước theo Ngài mà đạt tới ơn Cứu Độ đời đời.

4. Câu xướng: Ôi lạy Chúa, xin tạo cho con quả tim trong sạch. Xin ban lại cho con niềm vui ơn cứu độ.

5. Tin Mừng: Mt 26,14 – 27,66 (Năm A)

• Khi đọc bài Thương Khó, không mang đèn nến, không xông hương, không chào và cũng không ghi dấu Thánh Giá trên sách. Xướng “Đó là lời Chúa” như thường lệ.

6. Giảng vắn tắt

7. Kinh Tin Kính

8.  Lời Nguyện Chung

·         Sách Lời Nguyện Chung tr. 29.

III. PHỤNG VỤ THÁNH THỂ

IV. NGHI THỨC KẾT LỄ

THỨ NĂM TUẦN THÁNH

NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT TRƯỚC

1. Ý nghĩa Thánh lễ Tiệc Ly

Với thánh lễ ban chiều (in cena Domini), Tam Nhật Vượt Qua được bắt đầu, nhằm tưởng niệm cuộc Thương Khó và Phục Sinh của Đức Kitô, là tột đỉnh của công trình cứu độ mà Ngài đã thực hiện.

Thánh lễ “tưởng niệm Bữa Tối” của Chúa mang đặc tính lễ mừng, hiệp nhất và cộng đoàn. Đức Kitô cử hành trước trong Nghi Thức Tạ Ơn chính việc hiến dâng của Ngài trong viễn tượng của sự chiến thắng.

Phụng vụ Thứ Năm Tuần Thánh gồm: Phụng vụ Lời Chúa, Nghi thức Rửa Chân (tùy nghi), Kiệu Mình Thánh Chúa đến nhà tạm và lột khăn bàn thờ (được làm trong thinh lặng).

Mầu nhiệm nền tảng được tưởng nhớ trong Thánh lễ này là việc thiết lập Bí tích Thánh Thể, thiên chức linh mục và lệnh truyền của Chúa về tình huynh đệ.

Thứ Năm Tuần Thánh hướng chúng ta tới thời điểm trước khi Chúa Giêsu bị nộp cho sự chết. Ngài đã trối lại cho Giáo Hội Hy Lễ mới và vĩnh cửu, bữa tiệc cuới của tình yêu Ngài, để Giáo Hội cử hành mãi mãi trong sự tưởng nhớ đến Ngài.[10]

Ai tham dự Cuộc Kiệu Thánh Thể trọng thể sau thánh lễ Tiệc Ly, hát cách đạo đức Thánh Thi Tantum Ergo, được lãnh nhận một ơn Toàn Xá. ^[11]

2. Những điều cần chuẩn bị

 1. Bàn thờ chính:

- Bàn Thờ trang trí trọng thể.

- Nhà Tạm mở và để trống.

2. Bàn nhỏ cạnh Bàn Thờ chính:

- Tất cả những đồ cần dùng trong Thánh lễ, riêng bánh lễ, dự trù số lượng cần thiết cho rước lễ hôm nay và ngày mai.

- Chuông và mõ (mõ sẽ được sử dụng sau kinh Vinh Danh).

- Chậu thau, bình nước, khăn lau chuẩn bị cho Nghi thức Rửa chân.

3. Trên cung thánh:

- Ghế cho chủ tế, các linh mục đồng tế và giúp lễ.

4. Trước cung thánh:

- Ghế cho những người được rửa chân.

5. Trong phòng thánh:

- Lễ phục trắng cho chủ tế.

- Hương lửa.

- Đèn chầu khi đi kiệu Mình Thánh.

- Khăn choàng khi kiệu Mình Thánh.

6. Bàn thờ phụ:

- Nhà Tạm, khăn thánh

- Trang trí đèn hoa.

7. Sau khi kiệu Mình Thánh sang bàn thờ phụ thì lột khăn Bàn thờ và cất các Thánh Giá. Nếu còn Thánh Giá nào thì phải phủ khăn.

THÁNH LỄ TIỆC LY

• Hát Kinh Chúa Thánh Thần (quỳ)
• Kinh Tin-Cậy-Mến.
• Tùy nghi đọc các kinh theo thói quen của giáo xứ.

LỜI DẪN

Kính thưa Cộng đoàn Phụng vụ,

Tam Nhật Vượt Qua là trung tâm và chóp đỉnh của Năm Phụng Vụ, được bắt đầu với Thánh Lễ Tiệc Ly chiều nay và kết thúc vào đêm Vọng Phục Sinh.

Mỗi năm, người Do Thái mừng Lễ Vượt Qua/ để tưởng nhớ biến cố Thiên Chúa đã giải thoát họ ra khỏi đất Ai Cập. Chúa Giêsu mượn biến cố này để khai mào Cuộc Thương Khó của Ngài/ khi cùng với các môn đệ thân tín dùng bữa ăn Vượt Qua. Nhưng Ngài muốn cho bữa ăn này trở thành bữa tiệc của Giao Ước mới/ mà Ngài sẽ thiết lập khi đổ máu mình trên Thập giá. Vì thế, khi trao cho các môn đệ tấm bánh và chén rượu, Ngài muốn chúng trở thành Mình và Máu Ngài, thành lương thực thần linh để nuôi dưỡng nhân loại.

Mỗi lần cử hành Thánh lễ, dân Chúa hiện tại hóa bữa tiệc của Chúa Giêsu/ để tưởng niệm cái chết và sống lại của Ngài, mừng vui vì Ngài hiện diện và trông chờ Ngài lại đến. Nhưng hôm nay, đặc biệt hơn những ngày khác, ngày Chúa Giêsu đã lập Bí tích Thánh Thể và thiết lập chức Linh Mục, để qua các linh mục, Chúa tiếp tục hiện diện với nhân loại trong mầu nhiệm Thánh Thể/ cho đến ngày Chúa lại đến trong vinh quang.

(Hôm nay, linh mục thực hiện điều mà chính Thầy Chí Thánh đã trối lại/ là rửa chân cho các môn đệ. Qua cử chỉ này, Chúa muốn mời gọi chúng ta hãy bắt chước Ngài, để luôn cúi mình yêu mến, phục vụ anh chị em.)

Chúng ta cầu nguyện cho Đức Thánh Cha, các Đức Giám mục, các Linh mục/ có được tấm lòng Giêsu, để các ngài trở nên quà tặng của Thánh Tâm Chúa cho nhân loại. Cũng xin cho chúng ta được lòng yêu mến Chúa Thánh Thể thiết tha.

Giờ đây, chúng ta bước vào thánh lễ/ và cùng tham dự cuộc kiệu Thánh Thể trọng thể sau thánh lễ/ với trọn tâm tình yêu mến sâu xa, để được đón nhận ơn toàn xá mà Hội Thánh rộng ban.

Kính mời cộng đoàn đứng.

 THỨ TỰ ĐOÀN RƯỚC (nhiệm ý):

1. Thánh Giá, đèn hầu

2. Những người được chọn cho Nghi thức Rửa Chân.

3. Những người dâng lễ vật

4. Các thừa tác viên

5. Giúp lễ

6. Các linh mục đồng tế

7. Linh mục chủ tế

I. NGHI THỨC NHẬP LỄ

·         Hát Ca Nhập Lễ: x. Gl 6,14

·         Hành động Sám Hối

·         Kinh Vinh Danh (Rung chuông – Sau đó không rung chuông cho đến Vọng Phục Sinh)

·         Lời Nguyện Nhập Lễ (Sách lễ Rôma tr. 255)

II. PHỤNG VỤ LỜI CHÚA

1.  Bài đọc I:                                        Xh 12,1-8.11-14

“Những chỉ thị về bữa tiệc Vượt Qua”

 Lời dẫn: Sách Xuất Hành nhắc lại lệnh truyền của Thiên Chúa với dân Do Thái/ về việc tổ chức và ăn lễ Vượt Qua/ trong chính ngày Thiên Chúa giải thoát dân khỏi ách nô lệ Ai Cập. Đó là hình ảnh cho lễ Vượt Qua của dân mới là chúng ta.

2. Đáp ca:                     Tv 115, 12-13.15-16bc.17-18.

3. Bài đọc II:                                             1Cr 11,23-26

“Mỗi khi anh em ăn và uống, anh em loan truyền việc Chúa chịu chết”

 Lời dẫn: Trong thư gửi tín hữu Côrintô, thánh Phaolô thuật lại việc Chúa Giêsu lập Bí tích Thánh Thể trong bữa Tiệc Ly, nhằm tiếp tục Hy Tế Thập Giá của Ngài, và trở nên lương thực thần linh nuôi dưỡng dân mới trên hành trình Vượt Qua.

4. Câu xướng:                                               Ga 13,34

5.  Tin Mừng:                                              Ga 13,1-15

6. Giảng

NGHI THỨC RỬA CHÂN

 Lời dẫn: Giờ đây là Nghi Thức Rửa Chân.

Linh mục chủ tế làm lại chính việc mà Chúa Giêsu đã làm/ là rửa chân cho các môn đệ. Tuy là Thầy, là Chúa, vậy mà Ngài đã cúi xuống rửa chân cho môn sinh, lưu lại cho họ lệnh truyền trọng đại: “Thầy đã nêu gương cho anh em, để anh em cũng làm như Thầy đã làm cho anh em”[12].

Ngoài ra, ngày qua ngày, chúng ta thường bị dính đầy bụi bặm của tội lỗi, thói hư làm cho tâm hồn vẩn đục/ không nhìn thấy chân lý và điều thiện hảo. Qua các bí tích, Chúa Giêsu vẫn cúi xuống thanh luyện tâm hồn chúng ta nên thanh sạch, cho ta xứng đáng thông hiệp với Ngài.

Xin cho bài học tình yêu khiêm tốn phục vụ của Chúa hôm nay thấm nhập vào chúng ta, để nhờ đời sống quên mình phục vụ, mà nhiều người có thể nhận ra chúng ta là môn đệ của Thầy Giêsu.

·         Hai giúp lễ với chậu và bình nước chờ chủ tế trước bàn thờ.

·         Nếu chủ tế cởi áo, một giúp lễ khác giúp ngài cởi áo, thắt lưng và đặt áo lễ tại ghế chủ sự.

·         Giúp lễ khác hướng dẫn những người được tuyển chọn đến ghế dọn sẵn. Sau đó, chủ tế với các giúp lễ đi đến từng người, đổ nước và rửa chân.

·         Trong lúc rửa chân, ca đoàn hát những bài thích hợp.

·         Chuẩn bị chậu nước, xà phòng, khăn lau tay cho chủ tế trước khi mặc áo.

·         Giúp lễ giúp chủ tế mặc áo.

·         Sau Nghi thức Rửa Chân, đọc Lời Nguyện Chung, không đọc kinh Tin Kính.

6. Lời Nguyện Chung

 Lời dẫn: Kính mời cộng đoàn đứng và hiệp dâng Lời Nguyện Chung.

• Sách Lời Nguyện Chung tr. 30.

IV. PHỤNG VỤ THÁNH THỂ

 Lời dẫn: Nghi thức Rửa Chân chúng ta vừa tham dự/ mang tính tưởng niệm tâm tình và hành động của Chúa xưa tại phòng Tiệc Ly.

Giờ đây, chúng ta không chỉ tưởng niệm, nhưng hiện thực việc Chúa lập Bí tích Thánh Thể, để tiếp tục Hy Tế Thập Giá cứu độ/ và hiến trao chính Mình làm lương thực thần linh nuôi dưỡng chúng ta/ trên hành trình vượt qua trần thế/ tiến đến vinh quang phục sinh.

·         Trình dâng lễ vật: cùng với bánh rượu, nếu được, thêm vào của lễ là những đóng góp của cả cộng đoàn trong Mùa Chay vừa qua để giúp người nghèo.

·         Trong lúc đó, hát bài thánh ca “Đâu có tình yêu thương” hoặc bài khác thích hợp.

V. KIỆU MÌNH THÁNH CHÚA SANG BÀN THỜ PHỤ

• Cho rước lễ xong, linh mục đặt trên bàn thờ bình đựng Mình Thánh Chúa để cho rước lễ ngày hôm sau và kết thúc thánh lễ bằng Lời Nguyện Hiệp Lễ (nên là một bình lớn để kiệu).
• Nên truyền phép và để lại một bánh lễ lớn, để ngày mai giơ cao trong phần “Đây chiên Thiên Chúa…”
• Đọc xong Lời Nguyện Hiệp Lễ, chủ tế bắt đầu Nghi Thức Kiệu Mình Thánh Chúa.

 Lời dẫn: Giờ đây, linh mục chủ tế kiệu Thánh Thể về Nhà Tạm riêng. Cuộc rước long trọng nhằm tôn vinh mầu nhiệm Thánh Thể trong chính ngày Chúa thiết lập nhiệm tích yêu thương này: “Ôi nhiệm tích vô cùng cao quý, chúng ta hãy khiêm cung thờ lạy”.

·         Khi đọc lời dẫn, người rước kiệu đi vào vị trí chuẩn bị.

·         Hai người giúp lễ đã chuẩn bị bình hương và tàu hương ra đứng trước Bàn Thờ.

·         Chủ tế đứng trước bàn thờ, bỏ hương, rồi quỳ gối xông hương Thánh Thể trong thinh lặng.

·         Mọi người quỳ gối thinh lặng thờ lạy Thánh Thể trong giây lát.

·         Linh mục chủ sự nhận khăn choàng vai, dùng hai đầu khăn choàng phủ bình đựng Mình Thánh và cầm bình lên.

·         Đoàn rước tiến bước và bắt đầu hát thánh ca “Pange, Lingua” hoặc một bài tương hợp.

THỨ TỰ ĐOÀN KIỆU

1. Thánh Giá, đèn hầu.

2. Đại diện thành phần dân Chúa

3. Ca đoàn (cũng có thể đứng ở một vị trí thích hợp)

4. Tu sĩ nam nữ

5. Đoàn hoa (nếu có)

6. Hai giúp lễ cầm bình hương và tàu hương

• Nếu có thói quen dừng lại xông hương, tung hoa trên đoạn đường rước.

7. Linh mục cung nghi Thánh Thể được các linh mục đồng tế và các em giúp lễ cầm nến đi trước hoặc hai bên.

8. Các tín hữu.

Lưu ý: người tham dự đoàn kiệu mang nến cháy sáng phía tay ở ngoài.

·         Khi đoàn kiệu tới Bàn Thờ phụ, linh mục đặt Mình Thánh Chúa trên Bàn Thờ đã trải khăn thánh, quỳ gối xông hương, trong lúc ca đoàn hát Tantum Ergo.

·         Mọi người quỳ gối trừ người cầm Thánh Giá, đèn hầu.

·         Sau bài hát, linh mục hoặc phó tế tiến lên đặt bình Ciborium vào trong Nhà Tạm và khóa cửa.

·         Rồi linh mục chủ sự, các vị đồng tế, các thừa tác viên theo người mang Thánh Giá và đèn hầu trở lại phòng thánh trong thinh lặng.

·         Lột khăn bàn thờ, cất các Thánh Giá khỏi Nhà Thờ, nếu còn Thánh Giá nào thì phải phủ khăn.

·         Tổ chức chầu Mình Thánh Chúa trọng thể, nhưng sau nửa đêm trở đi, thì không được tổ chức việc chầu Mình Thánh Chúa long trọng nữa, vì đã bắt đầu ngày tưởng niệm cuộc Thương Khó Chúa.[13] Tắt bớt các đèn và bỏ các bình hoa.[14]

Lưu ý: Theo sự hướng dẫn của Thánh Bộ Phụng Tự và Kỷ Luật các Bí tích, sẽ không thích hợp để tổ chức cuộc rước Thánh Thể đến Nhà Tạm như một cuộc Cung Nghinh Thánh Thể từng trạm cách long trọng.

Bởi lẽ: “Việc đặt Mình Thánh Chúa nơi nhà tạm, vốn phải được thực hiện một cách tôn nghiêm trang trọng, nhằm mục đích chủ yếu là để giữ Thánh Thể cho các tín hữu rước lễ trong cử hành Phụng vụ Thứ Sáu Thánh cũng như để cho các bệnh nhận rước lễ như Của Ăn Đàng. Đó cũng là sự mời gọi các tín hữu đến thờ phượng lâu giờ và trong thinh lặng, Bí Tích Khôn Sánh đã được thiết lập ngày này năm xưa.

Như thế, Thánh Thể phải được giữ trong nhà tạm đóng kín, và không bao giờ đặt Thánh Thể trong hào quang vào đêm nay.” [15]

THỨ SÁU TUẦN THÁNH

TƯỞNG NIỆM CUỘC THƯƠNG KHÓ CỦA CHÚA

NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT TRƯỚC

1. Ý nghĩa Thứ Sáu Tuần Thánh

Thứ Sáu Tuần Thánh, Giáo Hội cử hành cái chết vinh quang của Chúa, hành động đầu tiên của Vượt Qua. Tường thuật của Thánh Gioan diễn tả cuộc thương khó của Chúa Giêsu không là một sự thất bại, nhưng là một chiến thắng, là “sự nâng lên” theo nghĩa kép: nâng lên trên Thập Giá và tiến lên vinh quang. Thánh ca Tin Mừng (Pl 2,8-9), được nhìn theo nhãn quan của thánh Gioan khi loan báo việc tôn vinh của Đức Kitô, vì vâng lời cho đến nỗi bằng lòng chịu chết.

Các bản văn và lời nguyện làm nên tính toàn bộ của cử hành hôm nay như tưởng nhớ về Hy lễ Vượt Qua của Đức Kitô. Cuộc thương khó, sự chết của Đức Kitô được cử hành trước nhất trong ý nghĩa cứu độ của nó, được diễn tả rõ nghĩa trong lời mời gọi: “Bởi thế, ta hãy mạnh dạn tiến lại gần ngai Thiên Chúa là nguồn ân sủng, để được xót thương và lãnh ơn trợ giúp mỗi khi cần” (Dt 1,16 – Bài đọc II).

Phụng vụ Lời Chúa diễn tả rõ hiệu quả cứu độ từ cái chết vinh quang của Chúa Giêsu, thì Nghi Thức Tôn Thờ Thánh Giá nhắc nhở chúng ta trong Điệp ca khởi đầu rằng: “Lạy Chúa, chúng con thờ lạy Thánh Giá Chúa, chúng con ngợi khen và tôn vinh Chúa đã sống lại vì nhờ cây Thánh Giá, tất cả thế giới đều được vui mừng”. [16]

Nghi thức Tưởng niệm Cuộc Thương Khó của Chúa gồm ba phần: 1/ Phụng vụ Lời Chúa; 2/ Tôn thờ Thánh Giá và 3/ Hiệp Lễ. Cấu trúc hiện tại của cuộc canh tân (từ 1956) là kết quả của một tổng hợp từ những truyền thống khác nhau đưa ra một lược đồ:

- Cuộc khổ nạn được công bố (Phụng vụ Lời Chúa);

- Cuộc khổ nạn được cầu khẩn (các Lời Nguyện Cầu);

- Cuộc khổ nạn được tôn thờ (Tôn thờ Thánh Giá);

- Cuộc khổ nạn được hiệp thông (Hiệp Lễ)[17]

Tóm lại, trong cử hành chiều nay, “Giáo Hội suy ngắm cuộc Thương Khó Chúa, cầu xin ơn cứu độ cho toàn thế giới, suy tôn Thánh Giá và nhắc lại nguồn gốc của chính mình, bằng cách nhớ lại việc Giáo Hội đã được xuất phát từ Trái Tim bị đâm thủng của Chúa (x. Ga 19,34)[18]”^[19].

Ai tham dự Nghi Thức Tôn Thờ Thánh Giá chiều nay cách đạo đức, được lãnh nhận ơn Toàn Xá với những điều kiện thông thường đã được Giáo Hội quy định. ^[20]

2. Những điều cần chuẩn bị

 1. Bàn thờ chính:

- Không Thánh Giá, không khăn bàn thờ, không đèn nến.

- Sách lễ Rôma, micrô.

- Chân để đặt Thánh Giá sau khi suy tôn và hôn kính.

- Dưới cấp bàn thờ, trải thảm đỏ và đặt gối nếu chủ sự sẽ phủ phục.

2. Bàn nhỏ cạnh Bàn Thờ chính:

- Khăn bàn thờ.

- Giá sách và cuốn Nghi Thức Tuần Thánh.

- Khăn thánh, nước (tráng chén và rửa tay), khăn tuyết.

- Khăn choàng vai cho linh mục hoặc phó tế kiệu Mình Thánh Chúa trong phần rước lễ.

3. Trong phòng thánh:

- Đèn nến dùng khi Suy Tôn Thánh Giá và khi đi kiệu Mình Thánh Chúa.

4. Giữa lòng Nhà Thờ

- Thánh Giá phủ khăn tím hoặc đỏ dùng trong Nghi Thức Suy Tôn được đặt trên một bàn nhỏ.

5. Bàn thờ phụ (đang có Mình Thánh Chúa):

- Khăn thánh.

- Đèn nến.

6. Trong cung thánh:

- Các giá sách với bản “Cuộc Thương Khó”

- Micrô.

·         Hát Kinh Chúa Thánh Thần (quỳ)

·         Kinh Tin-Cậy-Mến. Kinh Năm Thánh.

·         Tùy nghi đọc các kinh theo thói quen của giáo xứ.

LỜI DẪN

Kính thưa Cộng đoàn Phụng vụ,

Tất cả lễ nghi và ca nguyện chiều nay/ đều đưa chúng ta lên núi Sọ, đến chân Thập Giá, nơi vị Thượng Tế, Chúa chúng ta đã tự hiến làm Lễ Vật duy nhất dâng lên Chúa Cha. Chính trong tột cùng khổ đau và cái chết của Chúa Giêsu, mà Thánh Giá đã trở nên “chóp đỉnh của tình yêu, một tình yêu mang lại cho chúng ta ơn cứu độ”.^[21]

Vì vậy, chiều nay, khi nhìn lên khuôn mặt bầm dập, đầy máu và dơ bẩn bụi đất của Chúa Giêsu, chúng ta có thể nhận ra vẻ đẹp tuyệt hảo của tình yêu Thiên Chúa đang được giấu ẩn. “Chúa mang lấy trên mình sự nhơ bẩn, tội lỗi của chúng ta, để thanh tẩy chúng ta trong máu Ngài với tình yêu lớn lao của Thiên Chúa.”^[22] Xin cho chúng ta biết mở rộng cõi lòng, để tình thương của Thiên Chúa có thể chạm đến chúng ta, “biến đổi tận căn con người ta, cho ta bước vào cuộc sống mới không thể hư hoại và bất tử”^[23]. Đồng thời, khi đón nhận lòng thương xót của Thiên Chúa, chúng ta cũng được biến đổi thành dòng chảy của tình thương Chúa cho người thân và tha nhân, nhất là những ai khổ đau.

Cử hành phụng vụ chiều nay gồm ba phần: Phụng vụ Lời Chúa, Nghi thức Kính thờ Thánh Giá và Hiệp Lễ.

Chúng ta cùng cầu nguyện cho Hội Thánh, cho toàn thể nhân loại, cho tất cả những ai đang bị đè nặng bởi khổ đau tinh thần hoặc thể xác, nhất là những người đang mang gánh nặng của tội lỗi, được hưởng nhờ tình thương cứu độ tuôn trào từ Thập Giá.

Ước gì việc cử hành chiều nay khơi lớn trong tâm hồn chúng ta lòng biết ơn và tình yêu với Chúa, thúc đẩy chúng ta can đảm vác thập giá mình mà bước theo Đức Kitô, Đấng đã đi trước chúng ta/ để tháp nhập chúng ta vào mầu nhiệm Vượt Qua của Ngài/ và đưa chúng ta vào sự sống đời đời.  

Chúng ta cùng bước vào Nghi thức Tưởng Niệm Cuộc Thương Khó của Chúa với tất cả tâm tình tin tưởng và yêu mến. Chúng ta cũng chuẩn bị tâm hồn xứng hợp, để đón nhận ơn toàn xá mà Hội Thánh rộng ban.

Kính mời cộng đoàn đứng.

I. NGHI THỨC MỞ ĐẦU

• Linh mục chủ sự mặc lễ phục đỏ như khi cử hành thánh lễ tiến ra trước Bàn Thờ, cúi chào, rồi phủ phục hoặc quỳ gối.

• Các linh mục khác mặc áo Alba, mang Stola đỏ khi cử hành các phần của Nghi lễ như hát Passio, rước lễ hoặc cho rước lễ. .[24]

• Khi chủ tế phủ phục, cộng đoàn quỳ thinh lặng.

 Lời dẫn: Cộng đoàn chúng ta cùng hợp với linh mục chủ sự hồi tâm và cầu nguyện trong thinh lặng.

- Kính mời cộng đoàn quỳ (khi chủ sự phủ phục hay quỳ).

- Kính mời cộng đoàn đứng (khi chủ sự đứng).

• Linh mục chủ sự tiến lại ghế của mình, tại đây dang tay đọc lời cầu nguyện.

 Lời Nguyện

II. PHỤNG VỤ LỜI CHÚA

1.  Bài đọc I:                                         Is 52,13 - 53,12

“Người đã bị thương tích vì tội lỗi chúng ta”

 Lời dẫn:  Bài ca đầy cảm xúc của tiên tri Isaia chiều nay diễn tả hình ảnh Người Tôi Tớ phải gánh chịu những đau thương tủi nhục cho nhân loại. Hình ảnh này hướng chúng ta về Đức Kitô, Đấng đã mang lấy những tội lỗi và khổ đau của chúng ta và đưa nó lên Thập Giá.

2. Đáp ca:                       Tv 30, 2.6.12-13.15-16.17.25.

3. Bài đọc II:                                      Dt 4,14-16; 5,7-9

“Người đã học được thế nào là vâng phục, và trở nên nguồn ơn cứu độ vĩnh cửu cho những ai tùng phục Người.”

 Lời dẫn: Thư Do Thái cho thấy: Đức Kitô, Con Thiên Chúa, vị Thượng Tế cao cả đã phải chấp nhận khổ nhục để trở nên căn nguyên ơn cứu độ cho chúng ta. Vì vậy, Người có thể cảm thông với những đau khổ, yếu hèn của chúng ta.

4. Câu xướng:                                                  Pl 2,8-9.

5. Tin Mừng:                                         Ga 18,1-19,42.

“Sự Thương Khó Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta”

6. Giảng vắn tắt

7. Lời Nguyện Chung trọng thể

 Lời dẫn: Mọi công nghiệp và ân phúc cứu độ đều bởi giá máu của Đức Kitô. Vì thế, giờ đây, Giáo Hội nhờ trung gian của Chúa Giêsu và công nghiệp của Ngài, để dâng lời cầu xin cho những nhu cầu của mình và thế giới.

Kính mời cộng đoàn đứng.

• Sau mỗi lời mời gọi, mời cộng đoàn QUỲ cầu nguyện trong giây lát, rồi đứng lên hợp ý với linh mục trong lời nguyện (thinh lặng 5 giây)

 1. Lời dẫn: Cầu cho Hội Thánh.

·         Linh mục (& phó tế) đọc lời mời gọi.

·         Kính mời cộng đoàn quỳ - Thinh lặng 5 giây – Kính mời cộng đoàn đứng (Tại mỗi giáo xứ, tùy nghi có thể chỉ đứng giữ thinh lặng giây lát).

·         Linh mục đọc lời cầu nguyện.

 2. Lời dẫn: Cầu cho Đức Thánh Cha

·         Thực hiện như trên cho tất cả các lời cầu nguyện sau.

·         Linh mục có thể bỏ một hoặc hai lời không thích hợp với hoàn cảnh cộng đoàn.

 3. Lời dẫn: Cầu cho hàng Giáo sĩ và Giáo dân

 4. Lời dẫn: Cầu cho dự tòng

 5. Lời dẫn: Cầu cho các Kitô hữu được hợp nhất

 6. Lời dẫn: Cầu cho người Do Thái

 7. Lời dẫn: Cầu cho những người ngoài Kitô giáo

 8. Lời dẫn: Cầu cho những người vô thần

 9. Lời dẫn: Cầu cho những nhà lãnh đạo quốc gia

 10. Lời dẫn: Cầu cho những người đau khổ

III. NGHI THỨC KÍNH THỜ THÁNH GIÁ

 Lời dẫn: Giờ đây là Nghi thức Kính thờ Thánh Giá Chúa Giêsu. Giáo Hội biểu lộ lòng tôn thờ Đức Kitô, Đấng đã dùng cái chết trên Thập Giá để cứu chuộc nhân loại. Với tất cả lòng tin yêu, chúng ta cùng sốt sắng kính thờ Thánh Giá.

·         Phó tế hoặc Thừa Tác Viên xứng hợp kiệu Thánh Giá có phủ khăn tím (hoặc đỏ) cùng với hai giúp lễ cầm đèn từ cuối nhà thờ lên cung thánh.

·         Chủ sự đứng trước Bàn thờ, nhận Thánh Giá, rồi mở phần khăn che phía đầu Thánh Giá, nâng Thánh Giá và hát: “Đây là cây Thánh Giá, nơi treo Đấng Cứu Độ trần gian”.

·         Mọi người đáp lại: “Chúng ta hãy đến thờ lạy”. Hát xong, linh mục giơ cao Thánh Giá. Người hướng dẫn mời: “Kính mời cộng đoàn quỳ” - Thinh lặng một lát để tôn thờ – rồi “Kính mời cộng đoàn đứng”.

·         Tiếp đến, linh mục mở khăn cánh phải Thánh Giá, rồi mở toàn bộ khăn che Thánh Giá, mỗi lần nâng cao và mời gọi tôn thờ như trên.

·         Sau đó, linh mục đặt Thánh Giá trên một bàn, hai giúp lễ mang đèn cháy sáng quỳ hai bên hoặc đặt đèn trên bàn, rồi linh mục chủ sự tiến lên quỳ gối hôn kính Thánh Giá (nên bỏ giày). Lần lượt các giáo sĩ, tu sĩ và các tín hữu tiến lên hôn kính.

·         Trong khi hôn kính, ca đoàn hát những bài kính thờ Thánh Giá.

·         Nếu cộng đoàn đông, một số đại diện lên hôn kính Thánh Giá, và sau Nghi Thức, sẽ đặt Thánh Giá giữa cung thánh để mọi người có thể đến hôn kính.

·         Cũng có thể, sau khi hôn kính, linh mục cung kính cầm Thánh Giá đứng tại vị trí thích hợp để mọi người lên hôn kính.

·         Lưu ý: chỉ dùng một Thánh Giá trong Nghi Thức này[25]. 

SUY NIỆM KHI HÔN KÍNH THÁNH GIÁ

·         Để suy niệm lúc hôn kính Thánh Giá cả trong Nghi thức lẫn ngoài Nghi thức (thường lâu giờ), Bản Hướng Dẫn giữ lại những bài suy niệm khác nhau để tùy nghi chọn lựa.

·         Cũng có thể dùng những bài Suy Niệm này, đọc chen với các bài hát, nếu giáo xứ tổ chức việc hôn chân Chúa vào ngày thứ Bảy.

·         Mỗi bài nên chọn hai hoặc ba người thay nhau đọc cách tâm tình để sinh động hơn.

 SUY NIỆM I:

ĐỨC KITÔ CÒN ĐAU KHỔ CHO ĐẾN TẬN THẾ!

Trong trình thuật về cuộc Khổ Nạn, thánh Luca viết: “Chúa quay lại nhìn Phêrô, ông ra ngoài, khóc lóc thảm thiết”^[26]. Cái nhìn của Chúa Giêsu đâm thấu lòng Phêrô. Còn chúng ta, có bao giờ chúng ta rơi lệ khi nghe thuật lại cuộc Khổ Nạn, hoặc chiêm ngắm Thập Giá không?

Sở dĩ có tình trạng dửng dưng vì một cách vô thức, chúng ta coi cuộc Khổ Nạn như một biến cố xảy ra đã 2000 năm rồi. Với một biến cố đã 2000 năm, làm sao người ta có thể khóc được? Chúng ta chỉ có thể đau khổ, khi sự kiện làm ta đau khổ đang xảy ra, chứ không phải khi hoài niệm về nó. Chúng ta khóc cho người thân ngày họ qua đời, khó có thể khóc trong ngày giỗ. Cho nên, cuộc Khổ Nạn của Chúa, chúng ta phải chiếm ngắm, tham dự với ta cách là người đồng thời. Nhưng được không? Được lắm, vì như thánh Lêô Cả nói: “Cuộc Khổ Nạn của Chúa còn kéo dài cho tới tận thế”. “Đức Kitô còn hấp hối cho đến tận thế” (Pascal). Chính Kinh Thánh cho ta biết ai phạm tội là “tự tay đóng đinh Con Thiên Chúa một lần nữa và đã công khai sỉ nhục Người” (Dt 6,6).

Chúng ta tưởng nghĩ về một người con, sau nhiều năm, được gặp lại cha mình. Người cha này, do lỗi của con mà bị kết án biệt xứ, chịu bao đau khổ, giờ đây yên lặng đứng trước mặt con, trên thân xác còn hằn dấu thương tích. Đã hẳn giờ đây mọi sự đã kết thúc. Người cha đã về nhà. Đau khổ đã qua đi. Nhưng người con có thể vô tâm trước cảnh tượng này được sao? Anh không xúc động khi nhận ra hậu quả mà tội của mình đã gây ra cho người cha sao?

Tất cả những điều trên đây là sự thật, chứ không phải là một cách nói. Nhờ Thần Khí được ban cho chúng ta, chúng ta trở thành đồng thời với Đức Kitô.^[27] Chúng ta đang sống thực cuộc Khổ Nạn của Ngài.

SUY NIỆM II:

THINH LẶNG CHIÊM NGẮM THẬP GIÁ

Hôm nay, Giáo Hội mời gọi chúng ta, trong thinh lặng, chiêm ngắm Thánh Giá nơi treo Đấng Cứu độ trần gian.

Thánh Giá xưa kia lơ lửng giữa trời và đất, trước tiếng reo hò của dân Do Thái, giờ đây, xuất hiện uy nghi trong sự thờ lạy, hôn kính của nhân loại. Thánh Giá là phương tiện Chúa Giêsu đã dùng, để chu toàn sứ mạng Chúa Cha trao phó, biểu tỏ tình yêu đích thực của Thiên Chúa dành cho nhân loại.

Vì yêu, Người đã chấp nhận bị dân tộc loại trừ, chịu người đời khinh khi, nhục mạ, để cho quân lính đánh đòn, bắt vác thập giá nặng lê bước lên đồi Calvê.

Vì yêu, Người đã chịu chết, chết để mở ra một lối đi mới cho nhân loại. Người đã đi, đi từ cõi chết bước vào sự sống, đi từ bóng tối vào nơi đầy ánh sáng…

Như dân Do Thái xưa vượt qua biển đỏ, thoát ách nô lệ Pharaô để sống đời tự do; ngày nay, chúng ta cũng được Chúa Giêsu giải thoát khỏi ách nô lệ của tội lỗi, nhờ cây thập giá, hầu dẫn đưa chúng ta vào đời sống mới trong tương quan thân hữu Cha-con với Thiên Chúa.

Vì vậy, Thánh Giá - nơi treo Đấng-Cứu-Độ trần gian - là nguồn hy vọng, nguồn ơn cứu rỗi cho mọi người, mọi thời và mọi nơi.

Xin tạ ơn Người, lạy Chúa Giêsu, vì Chúa đã dùng cái chết đau thương để giao hoà chúng con với Chúa Cha, Chúa đã dùng cái chết nhục nhã, để giải thoát chúng con khỏi án phạt muôn đời.

Xin tạ ơn Người, lạy Chúa Giêsu, vì Chúa đã dùng cây Thập Giá để mang lại ơn cứu độ, mang lại sự sống mới thần linh cho chúng con. Amen.

·        Thinh lặng 10 giây.

• HÁT:

 SUY NIỆM III:

TÔI KHÁT^[28]

Một trong những lời cuối cùng đầy ý nghĩa mà Chúa Giêsu thốt lên khi Ngài chịu treo trên Thập Giá đó là “Tôi khát”. Chủ đề về cơn khát đã xuyên suốt Tin Mừng Thánh Gioan từ cuộc gặp gỡ người phụ nữ Samaria, đến đại sấm ngôn vào dịp lễ Lều^[29].

Cơn khát của một tử tội vì máu và nước đã chảy ra quá nhiều từ cuộc khổ hình. Nhưng đó còn là một cơn khát thần linh đầy vẻ đẹp cao cả của một Thiên Chúa yêu thương con người đến tột cùng, khi hiến mình đến chết để kẻ mình yêu được hạnh phúc. Thập Giá vừa tỏ bày tình yêu lớn lao mà Thiên Chúa dành cho con người, vừa diễn tả nỗi khao khát sâu thẳm của Thiên Chúa muốn được đón nhận tình yêu của họ. Ngài muốn chúng ta yêu Ngài, yêu trọn vẹn, để khi càng được kết hợp mật thiết với Ngài trong tình yêu, chúng ta càng được thông dự dồi dào vào sự thiện hảo, vào sự sống, vào hạnh phúc đời đời của Ngài.

Vì vậy, “cơn khát của Đức Kitô là một cánh cửa dẫn ta vào mầu nhiệm của Thiên Chúa, là Đấng đã muốn cảm nghiệm cơn khát, để làm cho chúng ta không còn khát nữa, cũng như Ngài đã trở nên nghèo nàn, để chúng ta được trở nên giàu sang phú túc^[30]. Thiên Chúa khát đức tin và tình yêu của chúng ta. Như người cha tốt lành và nhân hậu, ước muốn tất cả những điều thiện hảo có thể có được cho chúng ta/ và điều thiện hảo này chính là Người.”^[31]

Tiến lên hôn kính vết thương nơi thân xác bầm dập của Chúa Giêsu, ước gì lòng chúng ta chân thành thưa lên: “Lạy Chúa Giêsu, con cảm tạ Chúa, cảm tạ tình yêu vô biên Chúa dành cho con!” Amen.

• Thinh lặng 10 giây.
• HÁT:

 SUY NIỆM IV:

HÃY VÁC THẬP GIÁ MÌNH MÀ THEO THẦY!

Để thực hiện trọn vẹn công trình cứu độ, Đấng Cứu Chuộc vẫn tiếp tục mời gọi chúng ta liên kết với Ngài và với sứ mạng của Ngài, bằng cách sẵn sàng vác lấy thập giá của mình mà theo Ngài.

Vác lấy thập giá của mình không phải là việc tùy nhiệm, nhưng là một sứ mạng mà chúng ta phải đón nhận với tình yêu. Trong thế giới mà dường như sức mạnh chia rẽ và hủy diệt đang thống trị, trong chính gia đình chúng ta cũng còn quá nhiều những ích kỷ, khác biệt và chia rẽ, nơi bản thân mỗi người chúng ta cũng nhiều mâu thuẫn và sự dữ, thì Đức Kitô không ngừng mời gọi chúng ta cách rõ ràng: “Ai muốn theo Tôi, phải từ bỏ mình, vác thập giá mình hằng ngày mà theo”^[32]. Chúa mời gọi chúng ta bỏ mình, bỏ tính ích kỷ của mình mà theo Chúa. Đó là cách chúng ta khôi phục lại vị trí ưu việt của Thiên Chúa nơi lòng ta. Đó là lúc chúng ta làm cho Tình Yêu thấm nhập cuộc đời ta, để rồi trở nên chứng nhân của Tình Yêu ấy giữa gia đình và mọi người, góp phần xây dựng một thế giới huynh đệ hơn. Đó cũng là lúc chúng ta đang làm cho ơn cứu độ của Thiên Chúa lan rộng và sinh hoa trái.   

Xin Đức Trinh nữ Maria, Đấng đầu tiên đã đi theo Chúa Giêsu đến tận cùng trên đường thập giá, giúp đỡ chúng ta. Xin Mẹ giúp chúng ta bước theo Chúa với một trái tim say sưa và trung thành, để ngay từ bây giờ, chúng ta có thể cảm nghiệm được vinh quang phục sinh dù giữa bao gian nan thử thách.

• Thinh lặng 10 giây.
• HÁT:

 SUY NIỆM V:

THÁNH GIÁ ĐỊNH HƯỚNG ĐỜI SỐNG KITÔ HỮU

Chúa Giêsu chịu chết trên Thập Giá và từ trong mồ trỗi dậy vào ngày thứ ba. Đức Kitô sống lại cùng với toàn bộ nhân tính của Ngài, và như thế, đưa chúng ta vào trong biến cố Vượt Qua đi từ cái chết đến sự sống lại của Ngài.^[33]

Thánh Phaolô dạy chúng ta: “Nếu chúng ta cùng chết với Đức Kitô, chúng ta sẽ cùng sống với Người; nếu chúng ta kiên tâm chịu đựng, chúng ta sẽ cùng hiển trị với Người; nếu chúng ta chối bỏ Người, Người cũng sẽ chối bỏ chúng ta”^[34]. Toàn bộ chương trình sống của người Kitô hữu phải rập theo khuôn mẫu của Đức Kitô, toàn bộ cuộc sống của chúng ta là cùng sống với Ngài, cho Ngài và trong Ngài, để làm vinh danh Thiên Chúa Cha.^[35]

Tình yêu đối với Đức Kitô là nền tảng đời sống của người Kitô hữu; một tình yêu không sợ dấn thân, không sợ những khó khăn. Chúng ta hãy mang tình yêu này đến cho gia đình chúng ta, cho những người trong thời đại chúng ta, những người lắm khi tự nhốt mình trong cá nhân chủ nghĩa. Chúng ta hãy trở nên dấu chỉ lòng nhân từ bao la của Thiên Chúa. Đời sống đức tin đòi chúng ta phải chia sẻ đời sống mình với những ai chúng ta gặp gỡ: chia sẻ đau khổ, quan tâm đến những vấn nạn của họ, đồng hành với họ trên con đường đức tin.^[36]

Lạy Chúa Giêsu, xin cho mầu nhiệm Thập Giá Chúa hôm nay chạm đến lòng con, chinh phục trái tim con và biến đổi cuộc đời con bước theo Chúa trên đường Thập Giá mà Chúa đã đi trước, để dẫn chúng con về với Chúa Cha trong vinh quang đời đời. Amen.

• Thinh lặng 10 giây.
• HÁT:

 SUY NIỆM VI

ĐỨC KITÔ TỬ NẠN VÀ PHỤC SINH

ĐẤNG HẰNG HIỆN DIỆN VÀ NÂNG ĐỠ CHÚNG TA

Chúa Giêsu đã chịu nhiều khổ đau và cuối cùng đã chết trên Thập Giá. Ngài tham dự vào cái chết của nhân loại tội lỗi hầu đánh bại thần chết.  Chúa đã đi tới tột cùng của khổ đau, cũng là đi tới chóp đỉnh của tình yêu để máu Ngài thanh tẩy tội lỗi chúng ta, “biến đổi tận căn những ai tin vào Ngài, cho họ được bước vào cuộc sống không thể hư hoại và bất tử.”^[37]

Nhưng cái chết chỉ là bước vượt qua để đưa Đức Kitô đến sự phục sinh. Niềm hy vọng phục sinh của mỗi người chúng ta được đặt trên nền tảng chắc chắn là cái chết và sự phục sinh của Đức Kitô. Chúa nói với chúng ta: “Ta đã sống lại, và nay Ta mãi mãi ở bên con”. Bàn tay Ta nâng đỡ con. Con có ngã xuống nơi đâu, thì cũng sẽ ngã vào trong lòng bàn tay của Ta mà thôi. Ta hiện diện đến tận ngưỡng cửa của cái chết. Nơi mà không còn ai có thể đồng hành với con, và nơi mà con không thể mang theo được gì, thì chính nơi đó, Ta đang đợi chờ con, và Ta sẽ biến bóng tối thành ánh sáng cho con.^[38]

Xin cho chúng ta không chỉ tưởng niệm cuộc khổ nạn của Chúa, nhưng còn can đảm bước vào mầu nhiệm, biết nhận lấy các tâm tình và thái độ của Chúa như thánh Phaolô dạy: "Anh em hãy có chính các tâm tình của Chúa Kitô Giêsu"^[39]. Và khi đó, Tam Nhật Thánh sẽ là lễ Vượt Qua tốt lành cho mỗi người chúng ta.^[40]

Lạy Chúa Giêsu, trong cuộc lữ hành trần thế, dù chúng con còn phải đối diện với biết bao sự dữ, khổ đau, vấp ngã, nhưng chúng con xác tín rằng Chúa luôn ở bên chúng con và nâng đỡ chúng con bằng sức mạnh tình yêu của Chúa. Chúng con đang phải đối diện với bao đổ vỡ và sự chết mỗi ngày, xin cho chúng con xác tín rằng, chúng con luôn rơi vào bàn tay yêu thương của Chúa vì xác tín vào chính lời Chúa đang ngỏ với chúng con: “Trong thế gian, anh em sẽ phải gian nan khốn khó. Nhưng can đảm lên! Thầy đã thắng thế gian!”^[41]

·         Thinh lặng 10 giây.

·         HÁT:

·         Sau khi kết thúc việc kính thờ Thánh Giá, linh mục chủ sự đặt Thánh Giá vào chân đế đặt gần Bàn thờ. Đặt các nến cháy dưới chân Thánh Giá.

 IV. NGHI THỨC HIỆP LỄ

·         Trong lúc hôn kính Thánh Giá, giúp lễ trải khăn bàn thờ, khăn thánh và đặt sách lễ lên bàn thờ.

·         Chuẩn bị khăn choàng vai và đèn hầu, đoạn một linh mục hay phó tế (nếu có) đi rước Mình Thánh Chúa từ bàn thờ phụ về bàn thờ chính, trong lúc đó, mọi người đứng thinh lặng.

·         Khi đã đặt Mình Thánh Chúa trên bàn thờ và mở bình đựng Mình Thánh rồi, thì linh mục chủ sự cúi mình, chấp tay bắt đầu phần hiệp lễ (nên truyền phép một bánh lớn cho ngày hôm nay).

·         Khi linh mục sắp cung nghinh Thánh Thể vào cung thánh thì đọc:

 Lời dẫn: Kính mời cộng đoàn đứng để cung nghinh Thánh Thể.

Chúng ta vừa cùng nhau tham dự Nghi thức Tôn thờ Thánh Giá Chúa Giêsu Kitô, giờ đây Giáo Hội mời gọi chúng ta sốt sắng đón nhận Ngài trong Bí tích Thánh Thể, nhờ đó, chúng ta được tham dự trọn vẹn vào Hy Tế Cứu Độ của Ngài.

• Linh mục chủ sự đọc các kinh nguyện chuẩn bị cho cộng đoàn hiệp lễ.
• Sau khi cộng đoàn hiệp lễ xong, một phó tế hoặc linh mục kiệu Thánh Thể về nhà tạm phụ.
• Linh mục chủ sự đọc Lời Nguyện Hiệp Lễ rồi giải tán dân chúng bằng một Lời Nguyện Chúc Lành.

 Lời dẫn: Từ giờ phút này đến vọng Phục sinh vào tối ngày thứ bảy, Giáo Hội không cử hành thánh lễ nào. Cùng với toàn thể Giáo Hội, chúng ta thầm lặng bên mồ Chúa, suy niệm cuộc khổ nạn và cái chết của Người là nguồn ơn cứu độ. Khung cảnh tĩnh mịch và vắng vẻ của bầu khí phụng vụ giúp ta khám phá ra tính cánh nặng nề, hậu quả tai hại của tội lỗi đã là nguyên cớ của cuộc khổ nạn và cái chết tủi nhục của Chúa. Tuy nhiên, bầu khí u uất của ngày đại tang lại đang tiềm ẩn một niềm hy vọng lớn lao: Chúa sẽ sống lại để trao ban cho chúng ta một cuộc sống mới. Ánh sáng bình minh của ngày mới đã loé rạng ở chân trời u tối của tội lỗi và sự chết.

• Mọi người thinh lặng ra về.
• Vào lúc thuận tiện lột khăn bàn thờ.

THỨ BẢY TUẦN THÁNH

NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT TRƯỚC

1. Ý nghĩa Thứ Bảy Tuần Thánh

“Thứ Bảy Tuần Thánh, Giáo Hội ở lại bên mồ Chúa mà suy ngắm cuộc Thương Khó và Tử Nạn của Ngài, cũng như việc Chúa xuống ngục tổ tông, và Giáo Hội chờ đợi sự Phục Sinh của Ngài trong cầu nguyện và chay tịnh.” ^[42]

Trong ngày này, Giáo Hội sống lại thái độ của những phụ nữ đạo đức, những người vào buổi chiều thứ sáu, sau khi Chúa Giêsu được an táng, đã “ở đó, ngồi quay mặt vào mồ” (Mt 27,61). Thực hành chay tịnh và đến gần ngôi mộ trong tâm tình chờ đợi sự phục sinh của Chúa như Điệp ca II của giờ Kinh Sách, khi đặt lên môi miệng Đức Kitô những lời này: “Thân xác con nghỉ ngơi trong niềm hy vọng”[43].

Việc Đức Kitô xuống ngục tổ tông diễn tả Ngài đã ôm trọn số mạng bi thảm của con người trong sự chết. Nhưng sự liên đới của Đức Kitô với con người không chỉ trong sự chết mà còn vượt trên sự chết: Ngài đã chiến thắng sự chết và đã mở ra cho con người mọi thời, từ Ađam trở về sau, con đường của niềm hy vọng và ơn cứu độ.

Chân lý này không chỉ nói lên tính phổ quát của ơn cứu độ mà còn mang chiều kích Giáo Hội - Bí Tích. Lời cầu của ngày này nói lên điều đó. Sau khi nhắc lại rằng Con Thiên Chúa “đã xuống tận âm phủ”, lời nguyện tiếp tục: “Xin ban cho các tín hữu Chúa, đã được cùng mai táng với Người trong bí tích Rửa Tội, nhờ chính Đấng Phục Sinh, có thể đạt được sự sống muôn đời”. Trong Bí tích Rửa Tội, con người thực sự đi vào mối liên đới và vượt lên trên sự chết cùng với Đức Kitô, trở thành một thành viên của cộng đoàn các tín hữu (x. Rm 6,4-5) [44].

2. Ý nghĩa Chúa Nhật Phục Sinh: Canh Thức Vượt Qua

Đêm Canh Thức được liên kết với Chúa Nhật Phục Sinh. “Trong lễ này, Hội Thánh canh thức để mong đợi Chúa Kitô sống lại và cử hành sự phục sinh của Chúa trong các bí tích” (QLTQNPV, số 21).

Tính biểu tượng nền tảng của Đêm Vọng này là đêm được chiếu sáng, là “đêm bị đánh bật bởi ngày mới”, được biểu lộ qua dấu chỉ phụng vụ rằng: cuộc sống của ân sủng được tuôn trào từ sự chết của Đức Kitô. Vì vậy, Đêm Canh Thức diễn tả sự Vượt Qua của Đức Kitô và của các tín hữu Kitô, đồng thời hướng chúng ta về sự trông đợi cuộc trở lại của Đức Kitô trong ngày sau hết. 

Cử hành Canh Thức dẫn chúng ta vào việc suy niệm Mầu nhiệm Vượt Qua trong tất cả chiều kích của nó:

- Phụng vụ Ánh Sáng: cử hành Vượt Qua Vũ Trụ, là ghi dấu sự vượt qua từ bóng tối đến ánh sáng;

- Phụng vụ Lời Chúa: cử hành Vượt Qua Lịch Sử, khi khơi lên những thời điểm chính yếu của lịch sử cứu độ;

- Phụng vụ Phép Rửa: cử hành Vượt Qua của Giáo Hội, dân mới được sinh ra từ giếng Rửa Tội;

- Phụng vụ Thánh Thể: cử hành Vượt Qua muôn đời và cánh chung với sự tham dự bữa tiệc Thánh Thể, hình ảnh của cuộc sống mới và của vương quốc được hứa ban.

Chúa Nhật Phục Sinh được coi như “ngày của Chúa Kitô”. Các bài Kinh Thánh chứa đựng Kerygma Vượt Qua và lời nhắc nhở đối với những lời hứa về cuộc sống mới trong Đức Kitô Phục Sinh. Từ những gì đã nói, lễ Vượt Qua, một mặt vừa quy chiếu chúng ta về một sự kiện lịch sử, đã xảy ra một lần cho tất cả, thì mặt khác, nhờ sự hiện tại hóa mang tính cử hành, nó ảnh hưởng đến kinh nghiệm sống của Giáo Hội trong hiện tại[45]. Nói cách khác, mầu nhiệm Vượt Qua được cử hành phải trở thành một định hướng sống, thành ánh sáng và sức sống mới của từng cuộc đời Kitô hữu chúng ta. Có như vậy, thì việc cử hành Tam Nhật Vượt Qua mới thực sự có ý nghĩa.

Ai tham dự vào cử hành Đêm Vọng Phục Sinh này thì được lãnh nhận một ơn Toàn Xá với những điều kiện thông thường đã được Giáo Hội quy định.^[46]

3. Những điều cần chuẩn bị

 1. Bàn thờ chính:

- Trải khăn bàn thờ.

- Sách lễ Rôma.

- Nhà tạm để trống và mở ra.

2. Tại Tiền đình Nhà Thờ hoặc tại Nhà thờ phụ:

- Giá sách trải khăn trắng và Sách Lễ Rôma.

- Nến Phục Sinh.

- Dĩa đựng 5 hạt hương.

- Bình hương lửa và tàu hương.

- Một cây nến nhỏ để châm Nến Phục Sinh.

- Cây mũi nhọn (bút bi) để vẽ trên Nến Phục Sinh.

- Một hỏa lò đầy than hồng.

- Đèn pin (để soi sáng Sách Lễ Nghi cho chủ tế)

- Nến dành cho giúp lễ và cộng đoàn (phát trước).

3. Nơi mặc phẩm phục: Dọn lễ phục trắng.

4. Cung thánh:

- Giảng đài: Sách Bài Đọc; Sách Công bố Tin Mừng Phục Sinh (Exsultet).

- Chân Nến Phục Sinh (đặt giữa cung thánh hay gần giảng đài hoặc một chỗ thích hợp)

- Chum nước đựng nước để được làm phép (tùy nghi).

- Một bình nước thánh nhỏ với dùi rảy, lấy nước từ chum sau khi đã được làm phép, để rảy trên cộng đoàn.

- Nếu có người Rửa Tội: cần Sách Lễ Nghi Rửa Tội, Dầu Thánh, khăn trắng, nến cho mỗi người và khăn lau.

5. Bàn nhỏ cạnh bàn thờ chính:

- Các đồ dùng cho thánh lễ.

- Chuông (rung lúc xướng Kinh Vinh Danh).

6. Phòng thánh:

- Các bình hoa sẽ được đem ra chưng trước bàn thờ sau khi xướng Kinh Vinh Danh.

CANH THỨC VƯỢT QUA

• Hát Kinh Chúa Thánh Thần (quỳ)
• Kinh Tin-Cậy-Mến. Kinh Năm Thánh.
• Tùy nghi đọc các kinh theo thói quen của giáo xứ.

LỜI DẪN

Kính thưa Cộng đoàn Phụng vụ,

Tưởng niệm Chúa Kitô chịu chết và sống lại đi tới đỉnh điểm trong đêm nay, đêm Vượt Qua, đêm cực thánh của mọi Kitô hữu, đêm mà toàn thể Giáo Hội hân hoan cử hành mầu nhiệm Đức Kitô Phục Sinh. Phụng vụ Đêm Vọng Phục Sinh gồm 4 phần:

- Phụng Vụ làm phép Lửa mới và Rước Nến Phục Sinh,

- Phụng Vụ Lời Chúa,

- Phụng Vụ Thánh Tẩy,

- Và sau cùng là Phụng Vụ Thánh Thể.

Nến Phục Sinh là biểu tượng cho Đức Kitô Phục Sinh, mà ngọn lửa là ánh sáng và đồng thời cũng là sức nóng mang sức biến đổi. Ánh sáng và sức nóng song hành như Chân Lý và Tình Yêu, như Thánh Giá và Phục Sinh không thể tách rời nhau. Đó là ánh sáng Chân Lý và Tình Yêu từ Mầu nhiệm Vượt Qua/ tuôn đổ trên cuộc đời Kitô hữu qua các nhiệm tích được cử hành đêm nay, làm chúng ta lớn lên trong sự sống thần linh của Đấng Phục Sinh.

Bí tích Rửa Tội hướng chúng ta về mạch nước tuôn trào sự sống. Chúa Giêsu là Giacóp mới mở ra cho nhân loại giếng nước ban sự sống không bao giờ vơi cạn[47]. Qua việc lặp lại lời tuyên hứa của Bí tích Rửa Tội đêm nay, xin cho cuộc đời những Kitô hữu đang là một ao tù, nước đọng được khai thông, và cho mỗi người chúng ta luôn là những dòng nước tinh khiết, tươi mát, vọt lên từ nguồn suối chân lý và tình yêu của Đức Kitô, tuôn đổ niềm vui và sự sống cho người thân và tha nhân.

Ước gì trong đêm Canh Thức này, nhờ việc lắng nghe Lời Chúa và đón nhận Đấng Phục Sinh trong Thánh Thể là chính Sự Sống, Chân Lý và Tình Yêu, chúng ta được tràn đầy ơn sủng cứu độ, hầu tiến bước trong đời sống đức tin với niềm hăng say mới mẻ, một cuộc đời thấm đậm lòng thương xót của Thiên Chúa/ và nhiệt thành loan báo Đức Kitô Phục Sinh cho mọi người.  

Xin Mẹ Maria, dẫn chúng ta vào Đêm Canh Thức này với trọn tâm tình hân hoan cảm tạ, nhờ đó nuôi lớn niềm tin, tình yêu và hy vọng của chúng ta.

Kính mời cộng đoàn đứng hướng về tiền đường Nhà Thờ.

I. NGHI THỨC THẮP NẾN PHỤC SINH

1. LÀM PHÉP LỬA VÀ CHUẨN BỊ NẾN

·         Từ phòng thánh hoặc ngay tại cuối Nhà thờ, linh mục và đoàn lễ sinh - mang theo nến - tiến ra Tiền đường Nhà thờ.

·         Tắt hết đèn trong Nhà thờ và dùng đèn pin để soi sáng cho linh mục chủ sự.

·         Trong lúc linh mục đang tiến ra thì đọc lời dẫn.

 Lời dẫn: Khởi đầu Đêm Canh Thức, Giáo Hội ca tụng Chúa là ánh sáng. Qua việc Làm Phép Lửa Mới và Kiệu Nến Phục Sinh, Giáo Hội tuyên xưng Đức Kitô chính là Ánh Sáng muôn dân, là Đấng phá tan bóng đêm tội lỗi đang bao trùm nhân loại, Đấng giải thoát chúng ta khỏi tội và dẫn đưa chúng ta đến nguồn sáng vĩnh cửu.

·         Giúp lễ thắp lửa mới (nên tẩm dầu vào củi và than nhỏ để dễ cháy và có than để đặt vào bình hương – hoặc để than phụng vụ gần bếp).

·         Sau khi thắp lửa, linh mục chủ sự làm dấu và chào dân chúng như thường lệ, nói vắn tắt ý nghĩa đêm canh thức hoặc dùng những lời sau:

LM: Anh chị em thân mến, trong đêm rất thánh này, đêm Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, đã hoàn tất mầu nhiệm Vượt Qua, tức là từ cõi chết sống lại, Hội thánh kêu mời con cái ở khắp trên hoàn cầu, cùng họp nhau lại mà canh thức cầu nguyện.

Vậy chúng ta sẽ cùng nhau chăm chú nghe lời Chúa, và sốt sắng cử hành những bí tích tưởng niệm mầu nhiệm Vượt Qua của Đức Kitô, với niềm hy vọng sẽ được cùng Người chiến thắng sự chết, và cùng Người luôn sống kết hợp với Chúa Cha.

• Linh mục làm phép lửa:

LM: Lạy Chúa, Chúa đã sai Con Một đến giãi ánh vinh quang rực rỡ của Chúa vào lòng tín hữu. Xin thánh X hoá ngọn lửa mới này, và trong suốt thời gian mừng lễ Vượt Qua, xin cho niềm khao khát Nước Trời cũng bừng lên thiêu đốt lòng chúng con và thanh tẩy muôn vàn tội lỗi, để mai sau chúng con xứng đáng vào thiên quốc tham dự lễ ánh sáng muôn đời. Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô, Chúa chúng con.

CĐ: Amen.

·         Thắp Nến Phục Sinh (Sách Lễ Rôma tr. 281)

·         Giúp lễ cầm Nến Phục Sinh hơi nghiêng để thuận tiện cho linh mục cử hành Nghi thức.

·         Sau khi linh mục gắn xong 5 hạt hương vào Nến Phục Sinh, giúp lễ gắp than từ bếp lửa bỏ vào bình hương.

·         Linh mục chủ sự lấy lửa mới thắp Nến Phục Sinh và nói (chuẩn bị cây nến nhỏ hoặc que mồi):

LM: Xin Đức Kitô, Đấng Phục Sinh vinh hiển, chiếu giãi ánh sáng của Người, để phá tan bóng tối đang bao phủ lòng trí chúng ta.

·         Linh mục bỏ hương.

·         Tại nơi làm phép lửa, linh mục chủ sự hoặc phó tế cầm Nến Phục Sinh đưa lên cao và hát:

LM: ÁNH SÁNG CHÚA KITÔ

CĐ: TẠ ƠN CHÚA.

2. KIỆU NẾN PHỤC SINH

 Đoàn Kiệu Nến tiến bước theo thứ tự:

1. Hương lửa.

2. Người cầm Nến Phục Sinh.

3. Các linh mục.

4. Giúp lễ.

5. Đại diện Cộng Đoàn.

• Tại giữa Nhà thờ, đoàn kiệu dừng lại, linh mục chủ sự đưa cao Nến Phục Sinh, quay về phía giáo dân và hát “Ánh sáng Chúa Kitô”. Sau đó thắp nến cho cộng đoàn.
• Trước Bàn thờ, linh mục chủ sự đưa cao Nến Phục Sinh và hát lần thứ ba. Rồi đưa Nến Phục Sinh cho một thừa tác viên đặt vào giá đã dọn sẵn giữa cung thánh, hoặc gần giảng đài, hoặc chỗ thuận tiện trong cung thánh.
• Linh mục về ghế chủ sự và bỏ hương như khi đọc Tin Mừng. Nếu là Phó tế thì xin linh mục chủ sự ban phép lành. Nếu người công bố Tin Mừng Phục Sinh là giáo dân thì không xin phép lành. (Nếu ĐGM chủ sự thì linh mục cũng đến xin phép lành).
• Phó tế hoặc linh mục xông hương Sách và nến Phục Sinh, rồi công bố Tin Mừng Phục Sinh tại giảng đài hay giá sách.
• Mọi người đứng và cầm nến sáng trong tay.

3. CÔNG BỐ TIN MỪNG PHỤC SINH

 Lời dẫn: (khi linh mục hoặc phó tế tiến ra công bố thì đọc) Giờ đây, chúng ta hướng về Nến Phục Sinh, cùng hiệp lòng chúc vinh Thiên Chúa, ca tụng Đức Kitô, Đấng là Ánh Sáng vĩnh cửu mà Thiên Chúa đã trao tặng nhân loại, để đưa chúng ta từ tăm tối tội lỗi đến ánh sáng sự sống.

• Sau công bố Tin Mừng Phục Sinh là Phụng vụ Lời Chúa.

II. PHỤNG VỤ LỜI CHÚA

 Lời dẫn: Chúng ta bước vào phần Phụng Vụ Lời Chúa/ được cử hành long trọng trong đêm nay, thuật lại những biến cố quan trọng mà Thiên Chúa can thiệp vào lịch sử nhân loại. Nhờ Đức Kitô, lịch sử nhân loại tội lỗi, hư hoại đã trở thành lịch sử cứu độ, sung mãn tình yêu tín trung và bất diệt của Thiên Chúa.

·         Tất cả các bài đọc đều được hướng ý, tuy nhiên, cộng đoàn phụng vụ tùy nghi bớt một ít bài, nhưng không được bỏ bài ba.

·         Linh mục chủ sự mời gọi:

LM: Anh chị em thân mến,

Chúng ta đã long trọng khai mạc đêm Canh Thức Vượt Qua, giờ đây chúng ta hãy lắng nghe Lời Chúa. Chúng ta hãy ngẫm xem trong thời Cựu Ước, Chúa đã cứu chuộc dân Người làm sao, và trong thời đại cuối cùng này, Người lại sai Con Một đến cứu chuộc chúng ta thế nào. Chúng ta hãy xin Chúa hoàn tất công trình cứu chuộc mà Người đã khởi sự trong mầu nhiệm Vượt qua.

 Lời dẫn: Kính mời cộng đoàn ngồi.

1. Bài đọc I: St 1,1-2,2

“Thiên Chúa thấy mọi sự Người đã làm thật là tốt đẹp”

 Lời dẫn: Bài trích sách Sáng Thế thuật lại công cuộc Thiên Chúa sáng tạo vũ trụ. Đây cũng là hình ảnh báo trước cuộc tái tạo một nhân loại mới trong Đức Giêsu Kitô.

• Đọc xong bài đọc thì hát đáp ca.
• Hát đáp ca xong thì mời cộng đoàn đứng.
• Linh mục đọc Lời Nguyện – SLRM tr. 290.
• Sau Lời Nguyện, cộng đoàn tự động ngồi xuống.

 2. Bài đọc II: St 22,1-2,9a.10-13.15-18

“Của hiến tế của Abraham, tổ phụ chúng ta”

 Lời dẫn: Sự đau đớn tột cùng biểu lộ niềm tin lớn lao của Abraham nơi Thiên Chúa khi vâng phục hiến tế Isaác. Vâng phục chấp nhận sự chết lại mở ra con đường sự sống. Thiên Chúa cũng trao nộp chính Con Một Ngài để chúng ta được sống. Điều này biểu tỏ tình yêu Ngài dành cho chúng ta lớn lao là dường nào.

• Hát Đáp ca (ngồi) – Đọc Lời Nguyện (đứng)

 3. Bài đọc III: Xh 14,15-15,1a (bài bắt buộc)

“Con cái Israel đi vào giữa lòng biển khô cạn”

 Lời dẫn: Bài trích sách Xuất Hành kể lại cuộc vượt qua Biển Đỏ bình an của dân Israel. Chiến xa và kỵ binh Ai Cập/ đã bị Thiên Chúa xô xuống đại dương/ là những tội lỗi của chúng ta/ mà Người đã ném xuống đáy biển.[48] Vì vậy, bài ca của dân xưa hôm nào trở thành bài ca của dân mới đêm nay.

• Hát Đáp ca (ngồi) – Đọc Lời Nguyện (đứng)

4. Bài đọc IV: Is 54,5-14

“Trong tình yêu vĩnh cửu, Chúa Cứu Chuộc đã xót thương ngươi”

 Lời dẫn: Tiên tri Isaia cho thấy, dù dân Chúa bội nghĩa, bất trung, nhưng tình yêu Chúa dành cho họ vẫn kiên định, bất biến. Giao ước mà Ngài ký với họ không hề đổi thay. Ngài sẽ thực hiện lời hứa khi thiết lập thành thánh Giêrusalem mới.    

• Hát Đáp ca (ngồi) – Đọc Lời Nguyện (đứng)

 5. Bài đọc V:  Is 55,1-11

“Hãy đến cùng Ta và các người sẽ được sống. Ta sẽ ký kết với các ngươi giao ước vĩnh cửu”

 Lời dẫn: Tiên tri Isaia loan báo thời kỳ thịnh đạt mà dân Israel sẽ được vui hưởng, thời kỳ mà Chúa sẽ ký kết một giao ước vĩnh cửu với những hồng ân mà Chúa đã hứa với Đavid.

• Hát Đáp ca (ngồi) – Đọc Lời Nguyện (đứng)

6. Bài đọc VI: Br 3,9-15.32; 4,4

“Ngươi hãy đi trong đường ánh sáng của Chúa”

 Lời dẫn: Tiên tri Barúc mời gọi dân riêng tuân giữ giới răn của Chúa. Đó là con đường khôn ngoan đích thực dẫn họ đến sự sống, vì mình Chúa là Chủ, là Đấng thấu suốt mọi sự và dẫn dắt mọi loài.

• Hát Đáp ca (ngồi) – Đọc Lời Nguyện (đứng)

7. Bài đọc VII: Ed 36,16-17a.18-28

“Ta sẽ đổ trên các ngươi nước trong sạch và sẽ ban cho các ngươi quả tim mới”

 Lời dẫn: Vì tội bất trung, dân Chúa bị lưu đầy, nhưng ngôn sứ Êdêkien thắp lên niềm hy vọng rằng, Thiên Chúa sẽ đem họ về, ban cho họ trái tim và thần trí mới, để họ tuân giữ huấn lệnh Chúa. Lời hứa này chỉ được thực hiện hoàn hảo nơi Dân Mới là chúng ta.

·         Hát Đáp ca (ngồi) – Đọc Lời Nguyện (đứng)

·         Sau Lời Nguyện thì đàn bắt kinh Vinh Danh và sau khi linh mục xướng thì đổ chuông, vỗ tay (nhiệm ý) để diễn tả niềm vui vì được hưởng ơn cứu độ. Đây là giao điểm của lịch sử cứu độ từ các bài đọc CƯ sang các bài đọc TƯ.

·         Chưng hoa Bàn thờ.

8.  KINH VINH DANH

9. LỜI NGUYỆN NHẬP LỄ

10. Thánh Thư: Rm 6,3-11

“Chúa Kitô một khi từ cõi chết sống lại, Người không chết nữa”

 Lời dẫn: Thánh Phaolô trong thư Rôma nhắc lại Phép Rửa mà chúng ta đã lãnh nhận. Trong Bí tích này, chúng ta đã cùng chết cho tội lỗi với Chúa Kitô và cùng sống lại với Người trong ân sủng.

·         Sau bài Thánh Thư, mời cộng đoàn đứng, chủ tế long trọng xướng ba lần “ALLÊLUIA” và mọi người lặp lại sau mỗi lần.

·         ĐÁP CA: Tv 117,1-2, 16ab-17, 22-23

·         Hát Đáp Ca xong, linh mục hoặc phó tế công bố Tin Mừng ngay, không có câu xướng, không mang đèn hầu, chỉ mang hương lửa.

 11. Tin Mừng: Mt 28,1-10 (Năm A)

“Tại sao các bà tìm người sống nơi những kẻ chết”

 12. Giảng.

III. PHỤNG VỤ PHÉP RỬA

·         Nếu giáo xứ nào cử hành Nghi thức Khai Tâm đêm nay, xin chuẩn bị riêng.

·         Ở đây, chỉ chuẩn bị cho Nghi thức lặp lại Lời Tuyên Hứa khi lãnh nhận Bí tích Thánh Tẩy mà phần đông các giáo xứ thực hiện.

·         Cử hành theo Sách Lễ Rôma trang 298, từ số 45-47.

·         Nên Làm Phép một chum nước lớn để sử dụng trong năm. Sau khi Làm Phép, lấy nước thánh vào bình nhỏ để rảy trên dân Chúa.

·         Đang khi dẫn, một số giúp lễ châm lửa từ Nến Phục Sinh và thắp cho cộng đoàn.

1. LÀM PHÉP NƯỚC

 Lời dẫn: Kính mời cộng đoàn đứng.

Vì mối liên hệ mật thiết giữa Bí tích Rửa Tội với Mầu Nhiệm Vượt Qua, nên Giáo Hội có truyền thống cử hành Nghi thức Khai tâm Kitô giáo trong Đêm Vọng Phục sinh.

Vì không cử hành Nghi thức này đêm nay, nên giờ đây, linh mục chủ tế làm phép Nước và rảy trên Dân Chúa để nhắc nhớ mọi người về giao ước Rửa Tội đã lãnh nhận.

LM: Anh chị em thân mến,

Giờ đây chúng ta cầu xin Chúa thánh hóa nước này, để chúng ta rẩy trên mình mà nhớ lại Bí tích Rửa Tội chúng ta đã lãnh nhận. Cúi xin Chúa đổi mới chúng ta, giúp chúng ta luôn trung thành sống theo ơn Thánh Người đã ban.

• Thinh lặng giây lát, rồi linh mục dang tay đọc:

LM: Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, trong đêm cực thánh, chúng con là dân Chúa, đang họp nhau canh thức cầu nguyện, để tưởng nhớ công ơn Chúa đã sáng tạo chúng con cách lạ lùng, và cứu chuộc còn lạ lùng hơn nữa. Xin Chúa thương nhận lời chúng con và thánh hóa nước này do chính Chúa đã dựng nên, để làm cho ruộng đất phì nhiêu màu mỡ, cho thân xác con người được sạch sẽ và thoải mái. Và trải qua lịch sử cứu độ, nước thiên nhiên đã trở nên khí cụ của tình thương hải hà: quả vậy, Chúa dùng nước Biển Đỏ cứu dân riêng khỏi vòng nô lệ, và làm vọt lên giữa sa mạc khô cằn một nguồn nước cho dân giải khát. Các ngôn sứ cũng dùng hình ảnh nước mạch tuôn trào để tiên báo Chúa sẽ lập giao ước mới với loài người chúng con. Và sau hết, khi Đức Kitô chịu phép rửa tại sông Giođan, Chúa đã thánh hóa nước trong lành, để thanh tẩy con người tội lỗi chúng con, và cho chúng con được tái sinh nên con người mới. Vậy giờ đây, khi chúng con rảy nước thánh trên mình, để nhớ lại Bí tích Rửa Tội chúng con đã lãnh nhận, xin Chúa cho tất cả chúng con được chia sẻ niềm vui với anh chị em chịu phép thánh tẩy trong mùa Vượt Qua này. Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô, Chúa chúng con.

CĐ: Amen.

2. LẶP LẠI LỜI TUYÊN HỨA KHI LÃNH NHẬN BÍ TÍCH THÁNH TẨY

 Lời dẫn: Giờ đây, với nến sáng trong tay, chúng ta ý thức lặp lại lời tuyên hứa khi lãnh nhận Bí tích Thánh Tẩy. Xin cho lời tuyên hứa đêm nay thúc đẩy chúng ta can đảm sống trọn hơn giao ước đã cam kết với Đức Kitô ngày lãnh Bí tích này.  

• Mọi người đứng, cầm nến cháy trong tay, lặp lại lời tuyên xưng khi lãnh nhận Bí tích Thánh Tẩy.

LM: Anh chị em thân mến, nhờ mầu nhiệm Vượt Qua, chúng ta cùng được mai táng với Đức Kitô trong Bí tích Thánh Tẩy, để được cùng Người sống đời sống mới. Bởi thế, giờ đây, thời gian thanh luyện của Mùa Chay đã kết thúc, chúng ta cùng nhau lập lại những điều đã tuyên hứa khi lãnh nhận Bí tích Thánh Tẩy: là từ bỏ Satan với tất cả những gì thuộc về nó, và trung thành phụng sự Chúa trong Hội Thánh Công Giáo.

LM: Vậy, Anh chị em có từ bỏ ma quỷ không?

CĐ: Thưa con từ bỏ.

LM: Anh chị em có từ bỏ mọi hành vi do ma quỷ xúi giục không?

CĐ: Thưa con từ bỏ.

LM: Anh chị em có từ bỏ những quyến rũ của ma quỷ không?

CĐ: Thưa con từ bỏ.

LM: Anh chị em có tin kính Thiên Chúa là Cha toàn năng, Đấng tạo thành trời đất không?

CĐ: Thưa con tin.

LM: Anh chị em có tin kính Đức Giêsu Kitô là Con Một của Chúa Cha, và là Chúa chúng ta, đã được Đức Trinh Nữ Maria sinh ra, đã chịu khổ hình và mai táng, đã từ cõi chết sống lại và đang ngự bên hữu Chúa Cha không?

CĐ: Thưa con tin.

LM: Anh chị em có tin kính Đức Chúa Thánh Thần, tin Hội Thánh công giáo, tin các thánh thông công, tin phép tha tội, tin xác sống lại và sự sống vĩnh cửu không?

CĐ: Thưa con tin.

LM: Xin Thiên Chúa toàn năng, là Cha Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, đã giải thoát chúng ta khỏi vòng tội lỗi và cho chúng ta được tái sinh nhờ nước và Thánh Thần. Nguyện xin Người ban ơn gìn giữ chúng ta luôn kết hiệp với Đức Kitô, để được sống muôn đời.

CĐ: Amen.

·         Đàn bắt: “Tôi đã thấy nước…” và linh mục xướng, rồi cộng đoàn hát tiếp theo.

·         Linh mục đi rảy Nước Thánh trên cộng đoàn.

·         Sau khi rảy Nước Thánh xong, linh mục trở về ghế, không đọc kinh Tin Kính nhưng đọc Lời Nguyện Chung.

 LỜI NGUYỆN CHUNG

LM: Anh chị em thân mến,

Trong ánh sáng Phục Sinh huy hoàng, chúng ta cất cao lời hoan ca: Alleluia! Ước mong niềm vui và ánh sáng đêm cực thánh này bừng lên khắp thế giới/ và làm cho chúng ta trở nên chứng nhân của Đức Kitô Phục Sinh:

 1. “Nếu cùng chết với Đức Kitô, chúng ta cũng sẽ cùng sống với Người”. Xin cho toàn thể dân thánh đang hân hoan mừng Chúa sống lại/ luôn sống xứng đáng với danh xưng Kitô hữu, để loan truyền Tin Mừng Phục Sinh đến cho mọi người.

2. “Hãy cảm tạ Chúa, vì Chúa hảo tâm”. Xin cho con người ngày nay đang tự phụ với tiến bộ của khoa học/ biết nhận ra quyền năng Thiên Chúa, để cùng nhau xây dựng thế giới thành ngôi nhà chung công lý và tình thương.

3. “Bỏ mồ đi về, các bà thuật lại tất cả sự việc cho các Tông Đồ”. Xin cho các bạn trẻ đang theo đuổi ước mơ của cuộc đời/ gặp được Đấng Phục Sinh như nguồn cảm hứng mãnh liệt, để biết sống đạo đức và nên đuốc sáng cho bạn bè.

4. “Chúng ta phải sống đời sống mới”. Xin cho cộng đoàn chúng ta đã được ánh sáng Phục Sinh chiếu soi, luôn sống như con cái sự sáng/ và nên sứ giả niềm vui cho trần gian.

LM: Lạy Chúa Kitô Phục Sinh, chúng con hân hoan mừng Chúa chiến thắng khải hoàn. Xin gìn giữ chúng con luôn sống trong ánh sáng phục sinh của Chúa, để giữa thế gian, chúng con trở nên nhân chứng của niềm vui và bình an. Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời.

CĐ: Amen.

IV. PHỤNG VỤ THÁNH THỂ

 Lời dẫn: Kính mời cộng đoàn ngồi.

Cử hành tiệc Thánh Thể đêm Phục Sinh chính là ăn Chiên Vượt Qua đã chịu hiến tế để cứu nhân loại khỏi tội. Trong cử hành này, Giáo Hội cũng muốn xác nhận và tuyên xưng rằng, mình đang thuộc về một giao ước mới, để từ nay, chúng ta không còn lạc lõng trong thế gian nữa, nhưng đã được kết hiệp mật thiết với triều đình thiên quốc nhờ bửu huyết Đức Kitô Tử Nạn và Phục Sinh.

• Nếu có tân tòng, nên để họ dâng lễ vật.

 Nên đọc KINH NGUYỆN THÁNH THỂ I đêm nay.

NGHI THỨC HIỆP LỄ

V. NGHI THỨC KẾT LỄ

·         Công thức Ban Phép Lành cuối lễ (Sách Nghi Thức Thánh Lễ tr. 111)

·         Sau khi ban phép lành, linh mục hoặc phó tế chắp tay và quay về phía cộng đoàn tuyên bố:

PT: Lễ đã xong, chúc anh chị em đi bình an. Allêluia. Allêluia.

CĐ: Tạ ơn Chúa. Allêluia. Allêluia.

 Hát kết lễ.

CHÚA NHẬT PHỤC SINH

• Đọc các kinh theo thói quen của giáo xứ.

LỜI DẪN

Kính thưa Cộng đoàn Phụng vụ,

“Khi Kitô giáo tuyên xưng rằng Đức Kitô sống lại từ cõi chết, điều đó có nghĩa là/ không một ai, không một cái gì trong cuộc đời này, kể cả sự chết, có thể ngăn cản niềm Hy Vọng của họ”. Hôm nay, hợp cùng toàn thể Hội Thánh, chúng ta hân hoan reo vang: “Chúa đã sống lại! Allêluia!” Đó là biến cố có sức biến đổi cả cuộc đời chúng ta, vì biến cố này là mầu nhiệm Ánh Sáng, Tình Yêu và Ân Sủng.

- Là mầu nhiệm Ánh Sáng, vì từ cõi chết sống lại, Đức Kitô đã chiếu soi cuộc đời chúng ta chân lý cứu độ, giúp chúng ta nhận biết sự thật về mình, chỉ cho chúng ta cùng đích Nước Trời và mở ra nẻo đường Vượt Qua dẫn ta đến sự sống, đến vinh quang đời đời.

- Là mầu nhiệm Tình Yêu, vì Thiên Chúa thương ta vô bờ/ nên Ngài đã hiến dâng Con Một của Ngài đến chết vì ta/ để giải thoát ta khỏi quyền lực tội lỗi/ và cho Con Ngài sống lại để mang lại cho ta ơn phục sinh. Từ nay, cuộc đời chúng ta được tháp nhập vào mầu nhiệm Vượt Qua của Đức Kitô, để được nuôi dưỡng trong sự sống mới của Thánh Thần, mà trổ sinh phong phú đức ái cao cả và bất diệt.

- Là mầu nhiệm Ân Sủng, vì từ mầu nhiệm Vượt Qua, Đức Kitô đã tuôn đổ trên chúng ta ơn cứu độ, có sức tha thứ tội lỗi, chữa lành thương tích tâm hồn và thánh hóa chúng ta nên “của lễ sống động, thánh thiện, đẹp lòng Thiên Chúa”[49].

Đức Kitô Phục Sinh luôn mãi hiện diện với chúng ta, yêu thương, dẫn dắt chúng ta. Với đức tin và lòng mến, chúng ta đến gặp gỡ Ngài trong thánh lễ này, để được đổ đầy ân sủng cứu độ, giúp ta cảm nếm sâu xa sự hiện diện và tình yêu của Chúa, hầu dám phó trọn đời mình trong vòng tay Chúa, hân hoan để Ngài khuôn đúc đời ta theo chân lý và tình yêu tuôn đổ từ Mầu nhiệm Vượt Qua của Ngài.

Kính mời cộng đoàn đứng.  

---

[1] Thánh Bộ Phụng Tự và Kỷ Luật Bí Tích, Hướng dẫn lòng đạo đức bình dân và phụng vụ: nguyên tắc và định hướng, ngày 17/12/2001, số 139.

[2] Dcr 9,9; x. Mt 21,5; Ga12,15.

[3] x. 1V 1,33-34

[4] x. 2V 9,13.

[5] Tv 118,25-26; Mc 11,9-10.

[6] x. ĐGH Bênêđictô XVI, Đức Giêsu thành Nagiaret. Phần II. Nxb Tôn Giáo 2011, tr. 14.

[7] x. ĐGH Bênêđictô XVI, Bài giảng Thánh lễ Chúa Nhật Lễ Lá, 05/4/2009.

[8] Hình thức thứ nhất: Rước Kiệu, chỉ được thực hiện một lần vào Thánh lễ đông đảo giáo dân tham dự nhất (x. Paschale Solemnitatis, số 29).

[9] x. Thánh Bộ Phụng Tự, Thư luân lưu Paschale Solemnitatis, ngày 16/01/1988, số 29.

[10] x. Matias Augé, Năm Phụng Vụ: Đức Kitô hiện diện trong Giáo Hội của Ngài. Tập I. Nxb Tôn Giáo 2015, tr. 224-227.

[11] x. Manuel des Indulgences, Normes et concessions, Troisième édition francaise, 2000, Éditions Lethielleux, Paris, n. 72, p. 57.

[12] Ga 14,15.

[13] Thánh Bộ Phụng Tự và Kỷ Luật Bí Tích, Hướng dẫn lòng đạo đức bình dân và phụng vụ: nguyên tắc và định hướng, ngày 17/12/2001, số 141.

[14] x. Peter J. Elliott, Ceremonies of the Liturgical Year, n. 215, p. 108.

[15] SĐD, số 141.

[16] x. Matias Augé, Năm Phụng Vụ: Đức Kitô hiện diện trong Giáo Hội của Ngài. Tập I. Nxb Tôn Giáo 2015, tr. 227-232.

[17] J. Castellano Cervera, L’anno liturgico, Memoriale di Cristo e mistagogia della Chiesa con Maria Madre di Gesù. Corso di spiritualità liturgica, Centro di cultura mariana “Mater Ecclesiae”, Rôma 1987, 91.

[18] x. SC 5: St. Augustino, Ennaratio in Psalmum 138,2: CCL,40, Tuinholti 1956, p. 1991.

[19] Thánh Bộ Phụng Tự và Kỷ Luật Bí Tích, Hướng dẫn lòng đạo đức bình dân và phụng vụ: nguyên tắc và định hướng, ngày 17/12/2001, số 142.

[20] Cf. Manuel des Indulgences, Normes et concessions, Troisième édition francaise, 2000, Éditions Lethielleux, Paris, n. 13#1, p. 63.

[21] ĐGH Bênêđictô XVI, Huấn dụ Kinh Truyền Tin, Chúa Nhật IV Mùa Chay, 18/3/2012.

[22] ĐGH Phanxicô, Bài giảng Thánh lễ Chúa Nhật Thương Khó, 24/3/2013.

[23] ĐGH Bênêđictô XVI, Huấn dụ Kinh Truyền Tin, Chúa Nhật III Thường Niên, 22/1/2012.

[24] x. Peter J. Elliott, Ceremonies of the Liturgical Year, n. 229, p. 114.

[25] x. Thánh bộ Phụng Tự, Văn thư hướng dẫn Paschale Solemnitatis, 16/1/1988, số 69.

[26] x. Lc 22,61-62.

[27] x. R. Cantalamessa, Đời sống mới trong Chúa Kitô, NXB Tôn Giáo 2012, tr. 66-67.

[28] Ga 19,28.

[29] x. Ga 7,37-38.

[30] x. 2Cr 8,9.

[31] ĐGH Bênêđictô XVI, Huấn dụ Kinh Truyền Tin, Chúa Nhật III Mùa Chay, 24/2/2008.

[32] Lc 9,23.

[33] x. ĐGH Bênêđictô XVI, Bài giảng Thánh lễ phong chức Linh mục, Chúa Nhật IV Phục Sinh, 29/4/2012.

[34] 2Tm 2,11-12.

[35] x. ĐGH Bênêđictô XVI, Bài giảng Thánh lễ An Táng Hồng Y Alfons Maria Stickler, Thứ Sáu ngày 14/12/2007.

[36] x. ĐGH Bênêđictô XVI, Bài giảng Thánh lễ tại Đền Thánh La Verna, Chúa Nhật VI Phục Sinh, 13/5/2012.

[37] x. ĐGH Bênêđictô XVI, Huấn dụ Kinh Truyền Tin, Chúa Nhật III Thường Niên, 22/1/2012.

[38] x. ĐGH Phanxicô, Huấn dụ Kinh Truyền Tin, Thứ Tư 01/4/2015.

[39] Pl 2,5.

[40] x. ĐGH Phanxicô, Huấn dụ Kinh Truyền Tin, Thứ Tư 01/4/2015.

[41] Ga 16,33.

[42] Thánh Bộ Phụng Tự và Kỷ Luật Bí Tích, Hướng dẫn lòng đạo đức bình dân và phụng vụ: nguyên tắc và định hướng, ngày 17/12/2001, số 146.

[43] Bản văn dịch Việt ngữ dịch là: “Thân xác con nghỉ ngơi an toàn”, trong bản La Tinh đọc thấy: “Caro mea requiescet in spe: thân xác con nghỉ ngơi trong niềm hy vọng”.

[44] x. Matias Augé, Năm Phụng Vụ: Đức Kitô hiện diện trong Giáo Hội của Ngài. Tập I. NXB Tôn Giáo 2015, tr. 234-236.

[45] x. Matias Augé, Năm Phụng Vụ: Đức Kitô hiện diện trong Giáo Hội của Ngài. Tập I. Nxb Tôn Giáo 2015, tr. 237-242.

[46] x. Manuel des Indulgences, Normes et concessions, Troisième édition francaise, 2000, Éditions Lethielleux, Paris, n. 28#1, p. 89.

[47] x. Ga 4,5-15.

[48] x. Mk 7,9.

[49] Rm 12,1.